ပလိပ္ေရာဂါ (Yersiniosis)

Yersinia ေရာဂါပိုးဆိုတာကေတာ့ အလံုးပံုစံရွိတဲ့ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခြးနဲ႔ေၾကာင္ကိုေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ Yersinia ေရာဂါပိုး မ်ိဳးကြဲ(၃)မ်ိဳးရွိပါတယ္ Yersinia pestis , Yersinia enterocolitica နဲ႔  Yersinia pseudotuberculosis တို႔ျဖစ္ပါတယ္            

Y. pestis , ကေတာ့ၾကြက္နဲ႔လူမွာ ပလိပ္ေရာဂါျဖစ္ပြားေစတဲ့ပိုးမ်ိဳးကြဲျဖစ္ပါတယ္ ၊ ေရာဂါျဖစ္တဲ့ၾကြက္ကို စားမိတဲ့ေၾကာင္ေတြကိုလည္း ကူးစက္တတ္ ပါတယ္ ၊ ေၾကာင္ေတြမွာဒီေရာဂါျဖစ္လာရင္ လည္ပင္းပိုင္းက အႀကိတ္ေတြ ေယာင္ၿပီး ျပည္တည္နာေတြျဖစ္လာတတ္ပါတယ္ ။                                                 ဒီေရာဂါပိုးဟာေသြးထဲကေနတဆင့္ အဆုတ္ထဲကိုေရာက္သြားရင္ေတာ့ ေၾကာင္ဟာအျပင္းဖ်ားလာပါမယ္ ပါးစပ္ထဲမွာအနာေတြေပါက္လာၿပီး လွ်ာဟာ နီရဲေယာင္ယမ္းေနတာကိုေတြ႕ရပါမယ္၊အန္မယ္၊၀မ္းေလွ်ာ မယ္  ၊ ၀မ္းဗိုက္ပိုင္း ေဖာင္းေနတတ္ၿပီး အေျခအေနဆိုးလာတဲ့အခါ ေရွာ့ျဖစ္ၿပီး ေမ့ေျမာေသဆံုးသြား တတ္ပါတယ္ ။                                                                                ေခြးေတြမွာဒီေရာဂါျဖစ္လာရင္လည္း အျပင္းဖ်ားလာတတ္ပါတယ္ လည္ပင္းပိုင္းကအႀကိတ္ေတြေယာင္ၿပီး ျပည္တည္နာျဖစ္လာတတ္ပါတယ္ ၊ ေခြးဟာေခါင္းမေထာင္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္မိႈင္ေနတတ္ၿပီး ခဏခဏ အန္ေနတတ္ပါတယ္။                                                                                

Y. enterocolitica ကေတာ့ ပံုမွန္က်န္းမာေနတဲ့ေခြးနဲ႔ေၾကာင္ေတြရဲ႕ မစင္ထဲမွာ သဘာ၀အတိုင္းရွိေနတဲ့ ပိုးမ်ိဳးကြဲျဖစ္ပါတယ္၊ တစ္ခါတစ္ရံ ကိုယ္ခံအား က်သြားတဲ့အခါမ်ိဳးမွာေတာ့ ၀မ္းပ်က္ေစတတ္ၿပီးအယိအခၽြဲနဲ ႔ ေသြးစပါတဲ့၀မ္းမ်ိဳးသြားတတ္ပါတယ္ ၊ ဒီပိုးမ်ိဳးကြဲဟာ ေခြးရဲ႕အူထဲမွာရွိေနရင္ အႏၱရာယ္မေပး ေပမယ့္ ၊ ေသြးစီးေၾကာင္းအတိုင္းႏွလံုးဆီကိုေရာက္သြားရင္ ေတာ့ ႏွလံုးကိုေယာင္ယမ္းေစတဲ့အတြက္ ရုတ္တရက္ေသဆံုးတတ္ပါတယ္။             

Y. pseudotuberculosis မ်ိဳးကြဲဟာ ေခြးေတြကိုေရာဂါမျဖစ္ေစပဲ ခႏာၱကိုယ္ ထဲမွာခိုေအာင္းေနတတ္ ၾကပါတယ္ ၊ အမဲသားစိမ္းစားတဲ့ေၾကာင္ ေတြမွာေတာ့ ၀မ္းဗိုက္မအီမသာျဖစ္ေစတတ္ၿပီး ပိန္ခ်ံဳးခ်ည့္နဲ႔ လာေစပါတယ္ ၊ ေၾကာင္ရဲ႕ ခႏာၱကိုယ္အရည္ဓါတ္ကိုလည္းခန္းေျခာက္ေစပါတယ္။
Yersinia ေရာဂါပိုးေတြကို ေအာက္ပါပဋိဇီ၀ေဆးေတြနဲ႔ သုတ္သင္ႏိုင္ပါတယ္
အဲဒီေဆးေတြကေတာ့ tetracycline, gentamicin, cephalosporins  နဲ႔  trimethoprim-sulfonamides  တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

(Unicode Version)

ပုလိပ်ရောဂါ(Yersiniosis)

ဒီရောဂါကတော့ လုံးဝိုင်းတဲ့ပုံစံရှိတဲ့ ဘက်တီးရီးယားရောဂါပိုးတွေကြောင့်ဖြစ်ပွား တာပါ ၊ ခွေးကြောင်တေွမှာ ပုလိပ်ရောဂါကိုဖြစ်စေတဲ့ Yersinia  ရောဂါပိုးမျိုးကွဲ(၃)မျိုး ရှိပါတယ် Yersinia pestis , Yersinia enterocolitica  နဲ့ Yersinia pseudotuberculosis တို့ဖြစ်ပါတယ်

Yersinia pestis ကတော့ကြွက်တွေနဲ့လူတွေမှာလည်းပုလိပ်ရောဂါကိုဖြစ်ပွားစေ ပါတယ် ၊ ဒီရောဂါဖြစ် နေတဲ့ကြွက်ကိုစားမိတဲ့ကြောင်တွေကိုလည်း ကူးစက်တတ်ပါ တယ် ၊ ကြောင်တွေမှာဒီရောဂါ ကူးစက်ဖြစ်ပွားလာတဲ့အခါ ကြောင်ရဲ့လည်ပင်းပိုင်းက အကြိတ်တွေ ယောင်လာပြီးပြည်တည်နာတွေ ဖြစ်လာတာကိုတွေ့နိုင်ပါတယ် ရောဂါပိုး တွေဟာ သွေးထဲကနေတဆင့် အဆုပ်ထဲကိုရောက်သွားရင်တော့ ကြောင်ဟာ အပြင်း ဖျားလာတတ်ပါတယ်၊ အဲဒီနောက်ပါးစပ်ထဲမှာအနာတွေပေါက်လာပြီးပါးစပ်ကို စစ်ဆေးကြည့်ရင်သူ့ရဲ့လျှာဟာနီရဲပြီးယောင်ယမ်းနေတာကိုတွေ့နိုင်ပါတယ်၊ပြင်ပ လက္ခဏာအနေနဲ့ကတော့ ဝမ်းဗိုက်ပိုင်းဟာဖောင်းနေတတ်ပြီးအန်ခြင်းနဲ့ဝမ်းလျှောခြင်းကိုလည်းတွေ့ရ နိုင်ပါတယ်၊ ရောဂါအခြေအနေ ဆိုးလာရင်တော့ရှော့ဖြစ်လာပြီးမေ့မြောကာ သေဆုံးသွားတတ်ပါတယ်

ခွေးတွေမှာဒီရောဂါဖြစ်လာရင်လည်းအပြင်းဖျားခြင်းကစတင်တတ်ပြီးကြောင်ရဲ့လည်ပင်းပိုင်းကအကြိတ်တွေ ယောင်လာပြီးနောက်ပြည်တည်နာတွေဖြစ်လာတာကိုတွေ့နိုင်ပါတယ်ခွေးဟာခေါင်းမထောင်နိုင်လောက်အောင် မှိုင်တွေနေတတ်ပြီးခဏခဏ အန်နေတာကိုတွေံနိုင်ပါတယ်

Y. enterocolitica ဘက်တီးရီးယားကတော့ ပုံမှန်ကျန်းမာနေတဲ့ ခွေးကြောင်တွေရဲ့ မစင်ထဲမှာ သဘာဝအတိုင်းရှိနေတတ်တဲ့အမျိုးအစားဖြစ်ပါတယ်သာမန်အားဖြင့် ဒုက္ခပေး လေ့မရှိပဲ ကိုယ်ခံအား ကျသွားတဲ့အခါမျိုးမှာတော့ ဝမ်းပျက်ပြီး အယိအချွဲနဲ့သွေးစတွေပါလာစေတတ်ပါတယ် ဒီပိုးဟာ ခွေးရဲ့အူထဲမှာရှိနေရင်တော့ ခွေးကိုအန္တရာယ်မဖြစ်စေပေမယ့် သွေးစီးကြောင်းအတိုင်းပါသွားပြီး နှလုံးထဲကို ရောက်သွားရင်တော့ နှလုံးကိုယောင်ယမ်းစေတတ်တဲ့အတွက် ရုတ်တရက်သေဆုံး တာမျိုးဖြစ်တတ်ပါတယ်

Y. pseudotuberculosis အမျိုးအစားကတော့ ခွေးတွေကိုရောဂါမဖြစ်တေပဲ ခွေးရဲ့ ခန္တာကိုယ်ထဲမှာ ခိုအောင်းနေလေ့ရှိတဲ့အမျိုးအစားဖြစ်ပါတယ် ၊ အမဲသားစိမ်းစားတဲ့ကြောင်တွေမှာတော့ဝမ်းဗိုက်ကိုမအီမသာဖြစ်စေတတ်ပြီးတဖြည်းဖြည်းနဲ့ပိန်ချုံးလာစေတတ် တဲ့အပြင်ကြောင်ရဲ့ခန္တာကိုယ်အရည်ဓာတ်ကိုလည်းအလျှင်အမြန်ခန်းခြောက်စေတတ်ပါတယ်

Yersinia ရောဂါပိုအမျိုးအစားတွေကို tetracycline, gentamicin, cephalosporins နဲ့ Trimethoprim-sulfonamides  စတဲ့ပဋိဇီဝဆေးတွေနဲ့သုပ်သင်နိုင်ပါတယ်