သွေးထဲမှာသိုင်းရွှိုက်ဟိုမုန်းပမာဏနည်းနေခြင်းကို Hypothyroidism လို့ခေါ်ပါတယ်၊ဒီရောဂါဟာ
ခွေးတွေမှာ အဖြစ်များလေ့ရှိတဲ့
ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်၊သိုင်းရွှိုက်ဟိုမုန်း ဆိုတာက ခန္တာကိုယ်
အသက်ရှင်ရပ်တည်နိုင်ဖို့ဆောင် ရွက်တဲ့ဇီဝလုပ်ငန်းတွေကိုထိမ်းချုပ်ပေးနေတဲ့
ဟိုမုန်းတွေ ဖြစ်ပြီး
Thyroxine (T4) ဟိုမုန်းနဲ့ Triiodothyronine (T3)စတဲ့ဟိုမုန်းတွေဖြစ်ပါတယ်၊
အဲဒီသိုင်းရွှိုက်ဟိုမုန်းတွေကို
မေးရိုးရဲ့နောက်ဖက် လည်ပင်းရဲ့အထက်ပိုင်းနားမှာတည်ရှိနေတဲ့
သိုင်းရွှိုက်ဂလင်းတေွကနေ ထုတ်လုပ်ပေးနေတာဖြစ်ပါတယ်။
ဒီရောဂါဖြစ်ပွားတဲ့ခွေးအများစုကိုလေ့လာတဲ့အခါ
သူတို့ရဲ့မျိုးဗီဇကြောင့်ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်က
ဖောက်ပြန်လာပြီး
သိုင်းရွှိုက်ဂလင်းတွေကို ဖျက်ဆီးတဲ့အတွက်ကြောင့် Hypothyroidism
ရောဂါဖြစ်ပွားလာရတာကိုတွေ့ရပါတယ်၊ သိုင်းရွှိုက်ဂလင်းပျက်စီးတဲ့အခါ သိုင်းရွှိုက်ဟိုမုန်း
Thyroxin ထုတ်လုပ်မှုနည်းသွားတဲ့အတွက် ခန္တာကိုယ်ရဲ့ဇီဝလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုတွေလည်း
လျှော့နည်းသွားပါတယ်၊
ဒီရောဂါဟာမျိုးရိုးဗီဇကြောင့်ဖြစ်တာကများပေမယ့် စားရတဲ့အစားအသောက်နဲ့နေထိုင်ရတဲ့
ပတ်ဝန်းကျင်အနေအထားတွေကြောင့်လည်းဖြစ်ပွားလာနိုင်ပါသေးတယ်။
ဒီရောဂါက
မျိုးစစ်ခွေးဖြစ်စေ
မျိုးစပ်ခွေးဖြစ်စေအသက်အရွယ်အားဖြင့် အလယ်အလတ်ရှိတဲ့
ခွေးတွေမှာ
ပိုအဖြစ်များပြီး ခန္တာကိုယ်အရွယ်စား အားဖြင့်ဆိုရင်တော့
အလတ်စားနဲ့
အကြီးစားခွေးမျိုးတွေမှာပိုပြီးအဖြစ်များလေ့ရှိပါတယ်၊ အထူးသဖြင့်
Golden Retriever,
Doberman Pinscher နဲ့ Labrador Retriever ခွေးမျိုးတွေမှာ ပိုပြီးအဖြစ်များတာကို တွေ့ရ
ပါတယ်။
ကြောင်တွေမှာတော့ Hypothyroidism ဖြစ်ပွားတာအလွန်နည်းပြီး၊ သူနဲ့ဆန့်ကျင်ဖက်ဖြစ်တဲ့
သိုင်းရွှိုက်ဟိုမုန်းပမာဏများခြင်း Hyperthyroidism ကအဖြစ်များပါတယ်၊
အလတ်စားခွေးမျိုးတွေနဲ့ အကြီးစားခွေးမျိုးတွေမှာတော့ Lymphocytic Thyreoditis
လို့ခေါ်တဲ့
သိုင်းရွှိုက်ဂလင်းယောင်ယမ်းခြင်းကအဖြစ်များတတ်ပါတယ်၊
အဲဒီလိုသိုင်းရွှိုက်ဂလင်းယောင်ယမ်းလာတဲ့အခါမှာလည်း သိုင်းရွှိုက်
ဟိုမုန်းထုတ်လုပ်မှု
လျှော့နည်းသွားပြီး Hypothyroidism ရောဂါဖြစ်ပွားလာတတ်ပါတယ်၊
Hypothyroidism ရောဂါဖြစ်ပွားလာရင်
ပထမဦးဆုံးတွေ့ရတတ်တဲ့လက္ခဏာက အမွေးအမျှင်
တွေဟာ
ပျော့ပျော့ပြောင်းပြောင်းမရှိတော့ပဲ မာတောင့်တောင့်စတင်ဖြစ်လာပါတယ်၊
အဲဒီနောက်
အခြားထူးခြားတဲ့လက္ခဏာဘာမှမရှိပဲ အမွှေးတွေကျွတ်ကျလာတတ်ပါတယ်။
များသောအားဖြင့်
မေးစေ့အောက်ဖက် ၊ လည်ပင်းရဲ့အောက်ပိုင်းနေရာတွေ ၊ ရင်ဘတ်ပိုင်းနဲ့
ဝမ်းဗိုက်ရဲ့ဘေးဖက်တွေဉ၊ ပေါင်ရဲ့နောက်ဖက်ကနေရာတွေကအမွှေးတွေကျွတ်လာတတ်ပါတယ် ၊
အဲဒီနေရာတွေမှာအမွှေးတွေပြန်ပေါက်ဖို့အလွန်နှေးတဲ့အတွက် အဲဒီနေရာတွေမှာ
ပြောင်သလင်းခါ
နေတတ်ပါတယ်၊ လှုပ်ရှားမှုလေးလေးနည်းနည်းလုပ်လိုက်တာနဲ့မောလွယ်တာကိုသတိထားကြည့်
ရင်သိနိုင်ပါတယ်။
(ကြီးထွားဟိုမုန်းချို့တဲ့ရင်လည်းအမွှေးတွေကျွတ်တတ်ပါတယ် ဒီ Link မှာဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်)
ခွေးဟာပုံမှန်ထက်ပိုပြီးအချိန်ကြာကြာအိပ်နေတတ်ပြီး
အချိန်တိုအတွင်းမှာဝဖြိုးလာတတ်ပါတယ်၊
နှလုံးခုန်နှုန်းဟာပုံမှန်ထက်သိသိသာသာ နှေးကွေးလာလေ့ရှိပြီး ခွေးမတွေဆိုရင်
မြိုင်ပေါ်တာ
ရပ်တန့်သွားလေ့ရှိပါတယ်၊ အချိန်နည်းနည်းကြာလာတာနဲ့အမျှ
တစ်ကိုယ်လုံးက အရေပြားတွေ
ယောင်ယမ်းလာပြီး ကိုင်ကြည့်ရင်ထူခေါက်ခေါက်နဲ့
မာခြောက်ခြောက်ဖြစ်နေတတ်ပါတယ် ၊
Hypothyroidism ဖြစ်ပွားမှုကြောင့် မျက်စေ့နာတာတို့ နားမကြားတာတို့လည်း ဖြစ်တတ်ပါသေး
တယ်။
ရေကိုခဏခဏသောက်ပြီး ဆီးခဏခဏသွားတတ်တာကလည်း Hypothyroidism ရောဂါရဲ့
ထူးခြားချက်တစ်ခုလို့တောင်ပြောနိုင်ပါတယ်၊
ဒီရောဂါဖြစ်နေတဲ့ခွေးတွေကိုသွေးစစ်ကြည့်တဲ့အခါ
သူတို့ရဲ့သွေးထဲမှာ
ကိုလက်စထရောအဆီဓာတ်ပမာဏမြင့်တက်နေတာကို တွေ့ရလေ့ရှိပါ တယ်။
Hypothyroidism ဖြစ်ပွားနေတဲ့ခွေးဟာ အမူအယာပြောင်းလာပြီးဒေါသလည်းကြီးလာတတ်ပါ
တယ်၊ အဲဒီလိုဒေါသကြီးတဲ့လက္ခဏာကို G.S.D ခွေးတွေမှာသိသိသာသာတွေ့ရတတ်ပါတယ်၊
Hypothyroidism ဖြစ်ပွားနေပြီလို့သံသယရှိလာရင် သွေးကိုဖောက်ယူပြီး ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ Total T4
လို့ခေါ်တဲ့စစ်ဆေးမှုကိုပြုလုပ်ကြည့်ရပါတယ် ၊ အဖြေပေါ်လာရင် အဲဒီအဖြေကိုထပ်မံအတည်ပြု
နိုင်ဖို့ Thyroid function test လို့ခေါ်တဲ့စစ်ဆေးမှုကိုလည်း ထပ်မံပြုလုပ်ကြည့်ရပါသေးတယ် ။
Hypothyroidism ရောဂါကိုလုံးဝပျောက်ကင်းအောင်ကုသဖို့ခက်ပါတယ် ဒါပေမယ့် လူတွေဖန်တီး
ထုတ်လုပ်ထားတဲ့သိုင်းရွှိုက်ဟိုမုန်း L-thyroxine ကိုအသုံးပြုပြီးထိထိရောက်ရောက် သက်သာ
အောင်တော့လုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်၊ L-thyroxine ဆေးနဲ့ကုသပေးလိုက်တဲ့ခွေး တွေဟာ ရောဂါ
လက္ခဏာတွေပြန်လည်သက်သာလာပြီး အမွှေးတွေလည်းပြန်ပေါက်လာလေ့ရှိပါတယ်။
နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တွေကစီးပွားဖြစ်ခွေးသားပေါက်ခြံတွေမှာတော့
ရောင်းချဖို့အသင့်ဖြစ်နေ
တဲ့ခွေးတွေကိုမှတ်ပုံတင်ရပါတယ်၊
မှတ်ပုံတင်နိုင်ဖို့ အတွက် ခွေးရဲ့အသက်(၁၂)လအရွယ်မှာ
အရိုးရောဂါဖောင်ဒေးရှင်း(OFA) ထံမှာစစ်ဆေးမှုခံယူပြီး Hypothyroidism ရောဂါကင်းရှင်း
ကြောင်းအသိအမှတ်ပြုလက်မှတ်ရယူထားဖို့လိုအပ်ပါတယ်။
ဆက်လက်ဖတ်ရှုလေ့လာလိုပါက လင့်ကိုနှိပ်ပါ - Link
Zawgyi
ေသြးထဲမွာ သိုင္းရိြဳက္ဟိုမုန္းပမာဏနည္းေနျခင္းကို Hypothyroidism လို႔ေခၚပါတယ္ ေခြးေတြမွာ Hypothyroidism လို႔ေခၚတဲ့Thyroxin ဟိုမုန္းနည္းတဲ့ေရာဂါကအျဖစ္မ်ားပါတယ္
သိုင္းရိြဳက္ဟိုမုန္းေတြကိုထုတ္လုပ္ေပးေနတဲ့သိုင္းရိြဳက္ဂလင္းဟာ ေမးရိုးရဲ႕ေနာက္ဖက္လည္ပင္းရဲ႕အထက္ နားမွာရွိၿပီး ခႏၲာကိုယ္ရဲ႕ဇီဝလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈကိုထိမ္းခ်ဳပ္ေပးတဲ့ thyroxine (T4) ဟိုမုန္းနဲ႔ triiodothyronine (T3)စတဲ့ဟိုမုန္းေတြကိုထုတ္လုပ္ေပးေနတာျဖစ္ပါ တယ္
အမ်ားစုကေတာ့မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္သူတို႔ရဲ႕ကိုယ္ခံစြမ္းအားစနစ္ေဖာက္ျပန္ၿပီး သိုင္းရိြဳက္ဂလင္းကို ပ်က္စီးတဲ့ အတြက္ Hypothyroidism ေရာဂါျဖစ္လာတာျဖစ္ပါတယ္ ဒီေရာဂါဟာ မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္ျဖစ္တာမ်ားေပမယ့္ အစားအေသာက္နဲ႔ပတ္ဝန္းက်င္အေနအထားေၾကာင့္လည္းဒီေရာဂါျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္ ေၾကာင္ေတြမွာေတာ့ hypothyroidism ျဖစ္တာအလြန္နည္းၿပီး Hyperthyroidism လို႔ေခၚတဲ့Thyroxin ဟိုမုန္းလြန္ကဲတဲ့ေရာဂါအျဖစ္မ်ားပါတယ္
အလတ္စားေခြးမ်ိဳးေတြနဲ႔ အႀကီးစားေခြးမ်ိဳးေတြမွာေတာ့ Lymphocytic thyreoditis လို႔ေခၚတဲ့ သိုင္းရိြဳက္ဂလင္းေယာင္ယမ္းတဲ့ေရာဂါျဖစ္တဲ့အခါမွာ သိုင္းရိြဳက္ဟိုမုန္းထုတ္လုပ္ႏိုင္မႈနည္းသြားၿပီး Hypothyroidism ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္
သိုင္းရိြဳက္ဂလင္းပ်က္စီးၿပီးေတာ့ Hypothyroidism ေရာဂါျဖစ္လာ ရင္ ခႏၲာကိုယ္ရဲ႕ဇီဝလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္
မႈေတြလည္း ပံုမွန္ထက္က်ဆင္းသြားပါတယ္ ဒီေရာဂါကအလယ္အလတ္ အသက္အရြယ္ရွိတဲ့ေခြးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားၿပီး မ်ိဳးစစ္ေခြးျဖစ္ေစ မ်ိဳးစပ္ေခြးျဖစ္ေစအလတ္စားေခြးမ်ိဳးေတြနဲ႔ အႀကီးစားေခြးမ်ိဳးေတြမွာျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္ အထူးသျဖင့္ Golden Retriever, Doberman Pinscher နဲ႔ Labrador Retrieve ေခြးအမ်ိဳးအစားေတြမွာေတာ့ပိုၿပီးအျဖစ္မ်ားတာေတြ႕ရပါတယ္
Hypothyroidism ျဖစ္လာရင္ ေခြးရဲ႕အေမႊးအမ်ွင္ေတြဟာေပ်ာ့ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေပ်ာင္းမရွိေတာ့ပဲ မာေတာင့္ေတာင့္ျဖစ္လာပါတယ္ ကိုယ္ခႏၲာမွာယားယံျခင္းမရွိပဲနဲ႔ အလကားေနရင္း အေမႊးေတြက်ြတ္လာ တတ္ပါတယ္မ်ားေသာအားျဖင့္ေမးေစ့ေအာက္လည္ပင္းေအာက္ပိုင္းတို႔ရင္ဘတ္ပိုင္း ဝမ္းဗိုက္ေဘးဖက္ေတြ နဲ႔ေပါင္ရဲ႕ေနာက္ဖက္ပိုင္းေတြကအေမႊးေတြက်ြတ္တာကိုေတြ႕ရတတ္ပါတယ္ အေမႊးအမ်ွင္ေတြျပန္ေပါက္လာတာ အလြန္ေႏွးေကြးၿပီး ေျပာင္သလင္းခါေနတဲ့အတြက္အေအးဒဏ္ကို မခံႏိုင္ျဖစ္လာတတ္ၿပီး ေခြးဟာေလ့က်င့္ခဏ္းနည္းနည္းေလးလုပ္လိုက္တာနဲ႔ ေမာလြယ္တာကိုသတိထား ၾကည့္ရင္သိႏိုင္ပါတယ္ ေခြးဟာပံုမွန္ထက္ပိုၿပီးအခ်ိန္ၾကာၾကာအိပ္ေနတတ္ၿပီး အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာဝလာတတ္ပါတယ္ေခြးရဲ႕ႏွလံုးခုန္ႏႈန္ဟာေႏွးေကြးလာတာ တတ္ၿပီး ေခြးမေတြဆိုရင္ ၿမိဳင္ေပၚတာရပ္တန္႔သြားတတ္ပါတယ္
တစ္ကိုယ္လံုးကအေရျပားေတြေယာင္ယမ္းလာတာမို႔ထူေခါက္ေခါက္နဲ႔မဲေျခာက္ေျ ခာက္ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္ hypothyroidism ေၾကာင့္ မ်က္ေစ့နာတာတို႔ နားမၾကားတာတို႔လည္းျဖစ္တတ္ပါေသးတယ္
ေရကိုခဏခဏေသာက္ၿပီး ဆီးခဏခဏသြားတတ္တာက Hypothyroidism ေရာဂါရဲ႕ထူးျခားခ်က္တစ္ခု လို႔ေတာင္ေျပာႏိုင္ပါတယ္
ဒီေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ေခြးေတြကို ေသြးစစ္ၾကည့္တဲ့အခါ ေခြးအမ်ားစုရဲ႕ေသြးထဲမွာ ကိုလက္စထေရာအဆီဓါတ္ ပမာဏျမင့္တက္ေနတာကိုေတြ႕ရပါတယ္(Somatotropin ဟိုမုန္းပမာဏနည္းေနျခင္းေၾကာင့္အေမႊးက်ြတ္ျခင္း
Link
) hypothyroidismျဖစ္ေနတဲ့ေခြးဟာအမူအယာေျပာင္လာၿပီးေဒါသလည္းႀကီးလာ တတ္ပါတယ္ ေဒါသလည္းႀကီးလာတတ္တာကို GSD ေခြးေတြမွာ ပိုၿပီးသိသိသာသာေတြ႕ရတတ္ပါတယ္
ေခြးေတြမွာ Hypothyroidism ျဖစ္ေနတယ္လို႔သံသယရွိလာရင္ ေသြးကိုေဖာက္ယူၿပီး ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ total T4 စစ္ေဆးမႈျပဳလုပ္ရပါတယ္ အဲဒီစစ္ေဆးမႈအေျဖကို အတည္ျပဳႏိုင္ဖို႔ thyroid function test ကိုလည္း ထပ္လုပ္ရပါေသးတယ္
Hypothyroidism ေရာဂါဟာ လံုးဝပ်ာက္ကင္းေအာင္ကုဖို႔ခက္ပါတယ္ ဒါေပမယ့္ လူေတြဖန္တီးထားတဲ့ သိုင္းရိြဳက္ဟိုမုန္း L-thyroxine က သက္သာေအာင္ေတာ့ ထိထိေရာက္ေရာက္ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ပါတယ္
အဲဒီလိုကုသေပးရင္ေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြသက္သာလာၿပီး အေမႊးေတြလည္းျပန္ေပါက္လာမွာျဖစ္ပါ တယ္
ႏိုင္ငံျခားကစီးပြားျဖစ္ေခြးၿခံေတြမွာေတာ့သားေဖာက္ေရာင္းခ်မယ့္ေ ခြးေတြကိုမွတ္ပံုတင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္အသက္ (၁၂)လအရြယ္မွာတိရစာၦန္အရိုးေရာဂါေဖာင္ေဒးရွင္းအဖြဲ႕(OFA)ကေဆးစစ္မႈေတြျပဳ လုပ္ၿပီးHypothyroidism ကင္းရွင္းေၾကာင္း အသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ကိုထုတ္ေပးထားေလ့ရွိပါတယ္
Hypothyroidism ေရာဂါစစ္ေဆးပံုဖတ္ရနမ LINK ကိုိႏွိပ္ပါ LINK
