ေမြးဖြားရခက္ခဲမႈျဖစ္ေနျခင္းကို (DYSTOCIA )လို႔ေခၚပါတယ္ ၊
ေၾကာင္တစ္ေကာင္ေမြးဖြားျခင္း parturition ေခၚ delivery ဟာ စတင္ခ်ိန္ကေန
ၿပီးဆံုးသည္အထိ ၾကာခ်ိန္( ၄ - ၄၂ )နာရီအထိၾကာႏိုင္ပါတယ္၊
ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ေၾကာင္ေတြဟာ(၁၆)နာရီေလာက္ၾကာတတ္ပါတယ္ ၊ ေမြးဖြားမႈဟာ
အဲဒီထက္ပိုၾကာလာရင္ေတာ့ ေမြဖြားရခက္ခဲျခင္းဆိုတဲ့အေျခအေနျဖစ္ပါတယ္
ေမြးဖြားရခက္ခဲရတဲ့အေၾကာင္းရင္ေတြက မိခင္ေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္သလိုကေလးေၾကာင့္လည္း
ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ၊ မိခင္ရဲ႕သားအိမ္ကလည္းပံုမွန္အေနအထား ရွိေနရမယ့္အျပင္
သားအိမ္ထဲမွာရွိတဲ့ကေလးရဲ႕အေနအထားဟာ ၊ သားအိမ္လမ္းေၾကာင္းအတိုင္းျပင္ပကို
ထြက္လာႏိုင္ဖို႔မွန္ကန္တဲ့အေနအထားအတိုင္းရွိေနမွသာ လြယ္ကူေခ်ာေမြ႕စြာေမြးဖြားႏိုင္
ၾကတာျဖစ္ပါတယ္ ၊
ကေလးေမြးဖြားဖို႔ မိခင္အပိုင္းကအဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲလာတာကို labor stagesေတြလို႔
ေခၚပါတယ္ ၊ labor stages အဆင့္(၃)ဆင့္ရွိပါတယ္ ၊
ပထမအဆင့္ေမြးဖြားျခင္း(First stage labor)
ကေလးေမြးဖြားႏိုင္ဖို႔အတြက္ မိခင္ရဲ႕သားအိမ္ဟာေမြးဖြားေတာ့မယ့္အခ်ိန္မွာက်ံဳ႕လိုက္
က်ယ္လိုက္ ပံုမွန္လႈပ္ရွားေပးေနရပါတယ္ ၊ အဲဒီလိုစတင္လႈပ္ရွားလာတဲ့အတြက္
ဗိုက္နာလာပါတယ္ ၊ အဲဒီလိုလႈပ္ရွားမႈမလုပ္ႏိုင္ေတာ့တာမ်ိဳးလည္းရွိတတ္ပါတယ္
လႈပ္ရွားမႈမရွိတဲ့အေျခအေနကို (Uterine inertia) လို႔ေခၚပါတယ္ ၊
ဒုတိယအဆင့္ေမြးဖြားျခင္း (Second stage labor)
ဒုတိယအဆင့္မွာေတာ့ သားအိမ္ကေနညွစ္ထုတ္တဲ့နည္းနဲ႔ကေလးကိုတြန္းထုတ္ေပးလာမွာ
ျဖစ္ပါတယ္
တတိယအဆင့္ေမြးဖြားျခင္း (Third stage labor)
တတိယအဆင့္မွာ အမအဂၤါအ၀ကေန fetal membranes လို႔ေခၚတဲ့ေရမႊာအိတ္စူထြက္
လာပါမယ္ ၊ ေရမႊာအိတ္ဟာမိနစ္အနည္းငယ္အတြင္းေပါက္ကြဲသြားၿပီး ကေလးထြက္လာ
ပါတယ္ ၊ ေရမႊာအိတ္ဟာ ကေလးအားလံုးအတြက္ တစ္ႀကိမ္သာေပါက္ကြဲတာျဖစ္ႏိုင္သလို
ကေလးတစ္ေကာင္မထြက္လာမီတိုင္း ေရမႊာအိတ္သီးျခားစီထြက္တာမ်ိဳးလည္းရွိႏိုင္ပါတယ္
-ေၾကာင္မႀကီးဟာ ၀မ္းဗိုက္တစ္ခုလံုးရဲ႕လႈပ္ရွားမႈအားနဲ႔နာရီ၀က္ေလာက္မရပ္မနားပဲ
ျပင္းျပင္းထန္ထန္ညွစ္ေနလွ်က္သားနဲ႔ကေလးကထြက္မလာဘူးဆိုရင္
-ေၾကာင္မႀကီးက ေအာ္ၿငီးလွ်က္ညွစ္ထုတ္ေႏရင္းက အမအဂၤါကို မရပ္မနားျပန္လွ်က္ေနရင္
-စတင္မိတ္လိုက္တဲ့ရက္ကေန(၆၈)ရက္ေက်ာ္လာတဲ့အထိမေမြးေသးရင္
-ကေလးမထြက္မီတိုင္း ေသြးပါတဲ့အက်ိအခၽြဲေတြထြက္ရင္
ေမြးဖြားရခက္ခဲျခင္း(DYSTOCIA )အေျခအေနေရာက္ၿပီလို႔ေျပာႏိုင္ပါတယ္
ေမြးဖြားေနစဥ္မွာ ေၾကာင္မႀကီးရဲ႕သားအိမ္ညွစ္အားအျပင္ ၀မ္းဗိုက္ၾကြက္သားေတြလည္း
အခက္အခဲျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းအေပၚမူတည္ၿပီး ျပဳျပင္ေမြးဖြားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္ ၊
ေၾကာင္တစ္ေကာင္ေမြးဖြားျခင္း parturition ေခၚ delivery ဟာ စတင္ခ်ိန္ကေန
ၿပီးဆံုးသည္အထိ ၾကာခ်ိန္( ၄ - ၄၂ )နာရီအထိၾကာႏိုင္ပါတယ္၊
ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ေၾကာင္ေတြဟာ(၁၆)နာရီေလာက္ၾကာတတ္ပါတယ္ ၊ ေမြးဖြားမႈဟာ
အဲဒီထက္ပိုၾကာလာရင္ေတာ့ ေမြဖြားရခက္ခဲျခင္းဆိုတဲ့အေျခအေနျဖစ္ပါတယ္
ေမြးဖြားရခက္ခဲရတဲ့အေၾကာင္းရင္ေတြက မိခင္ေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္သလိုကေလးေၾကာင့္လည္း
ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ၊ မိခင္ရဲ႕သားအိမ္ကလည္းပံုမွန္အေနအထား ရွိေနရမယ့္အျပင္
သားအိမ္ထဲမွာရွိတဲ့ကေလးရဲ႕အေနအထားဟာ ၊ သားအိမ္လမ္းေၾကာင္းအတိုင္းျပင္ပကို
ထြက္လာႏိုင္ဖို႔မွန္ကန္တဲ့အေနအထားအတိုင္းရွိေနမွသာ လြယ္ကူေခ်ာေမြ႕စြာေမြးဖြားႏိုင္
ၾကတာျဖစ္ပါတယ္ ၊
ကေလးေမြးဖြားဖို႔ မိခင္အပိုင္းကအဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲလာတာကို labor stagesေတြလို႔
ေခၚပါတယ္ ၊ labor stages အဆင့္(၃)ဆင့္ရွိပါတယ္ ၊
ပထမအဆင့္ေမြးဖြားျခင္း(First stage labor)
ကေလးေမြးဖြားႏိုင္ဖို႔အတြက္ မိခင္ရဲ႕သားအိမ္ဟာေမြးဖြားေတာ့မယ့္အခ်ိန္မွာက်ံဳ႕လိုက္
က်ယ္လိုက္ ပံုမွန္လႈပ္ရွားေပးေနရပါတယ္ ၊ အဲဒီလိုစတင္လႈပ္ရွားလာတဲ့အတြက္
ဗိုက္နာလာပါတယ္ ၊ အဲဒီလိုလႈပ္ရွားမႈမလုပ္ႏိုင္ေတာ့တာမ်ိဳးလည္းရွိတတ္ပါတယ္
လႈပ္ရွားမႈမရွိတဲ့အေျခအေနကို (Uterine inertia) လို႔ေခၚပါတယ္ ၊
ဒုတိယအဆင့္ေမြးဖြားျခင္း (Second stage labor)
ဒုတိယအဆင့္မွာေတာ့ သားအိမ္ကေနညွစ္ထုတ္တဲ့နည္းနဲ႔ကေလးကိုတြန္းထုတ္ေပးလာမွာ
ျဖစ္ပါတယ္
တတိယအဆင့္ေမြးဖြားျခင္း (Third stage labor)
တတိယအဆင့္မွာ အမအဂၤါအ၀ကေန fetal membranes လို႔ေခၚတဲ့ေရမႊာအိတ္စူထြက္
လာပါမယ္ ၊ ေရမႊာအိတ္ဟာမိနစ္အနည္းငယ္အတြင္းေပါက္ကြဲသြားၿပီး ကေလးထြက္လာ
ပါတယ္ ၊ ေရမႊာအိတ္ဟာ ကေလးအားလံုးအတြက္ တစ္ႀကိမ္သာေပါက္ကြဲတာျဖစ္ႏိုင္သလို
ကေလးတစ္ေကာင္မထြက္လာမီတိုင္း ေရမႊာအိတ္သီးျခားစီထြက္တာမ်ိဳးလည္းရွိႏိုင္ပါတယ္
-ေၾကာင္မႀကီးဟာ ၀မ္းဗိုက္တစ္ခုလံုးရဲ႕လႈပ္ရွားမႈအားနဲ႔နာရီ၀က္ေလာက္မရပ္မနားပဲ
ျပင္းျပင္းထန္ထန္ညွစ္ေနလွ်က္သားနဲ႔ကေလးကထြက္မလာဘူးဆိုရင္
-ေၾကာင္မႀကီးက ေအာ္ၿငီးလွ်က္ညွစ္ထုတ္ေႏရင္းက အမအဂၤါကို မရပ္မနားျပန္လွ်က္ေနရင္
-စတင္မိတ္လိုက္တဲ့ရက္ကေန(၆၈)ရက္ေက်ာ္လာတဲ့အထိမေမြးေသးရင္
-ကေလးမထြက္မီတိုင္း ေသြးပါတဲ့အက်ိအခၽြဲေတြထြက္ရင္
ေမြးဖြားရခက္ခဲျခင္း(DYSTOCIA )အေျခအေနေရာက္ၿပီလို႔ေျပာႏိုင္ပါတယ္
ဖာဂူဆန္တုန္႔ျပန္မႈ (Ferguson reflex)အေၾကာင္း
ေမြးဖြားေနစဥ္မွာ ေၾကာင္မႀကီးရဲ႕သားအိမ္ညွစ္အားအျပင္ ၀မ္းဗိုက္ၾကြက္သားေတြလည္း
ညွစ္အားေပးလာေစဖို႔အတြက္ အမအဂၤါအေပၚဖက္နံရံကို
မၾကာခဏဖိေပးရပါတယ္
အဲဒီအခါမွာ ၀မ္းဗိုက္ၾကြက္သားေတြကလည္း ညွစ္အားေပးလာပါတယ္ ၊ အဲလိုျဖစ္လာတာကို
ဖာဂူဆန္တုန္႔ျပန္မႈ(Ferguson reflex) လို႔ေခၚပါတယ္ ၊ အဲဒီလို အမအဂၤါအေပၚဖက္နံရံကို
မၾကာခဏဖိေပးေနပါလွ်က္နဲ႔
ဖာဂူဆန္တုန္႔ျပန္မႈ(Ferguson reflex) ျဖစ္မလာရင္လည္း
ေမြးဖြားရခက္ခဲျခင္း(DYSTOCIA )အေျခအေနေရာက္ၿပီလို႔ေျပာႏိုင္ပါတယ္
။
ေမြးဖြားရခက္ခဲရတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြက မိခင္ေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္သလို
ကေလးေၾကာင့္လည္း
ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္
ကေလးေၾကာင့္ေမြးဖြားဖို႔ခက္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့
(၁)ကေလးရဲ႕အရြယ္အစားႀကီးလြန္ေနျခင္း
(၂)ကေလးေသဆံုးေနျခင္း
(၃)ကေလးရဲ႕အေနအထားကာေမြးဖြားဖို႔အသင့္အေနအထားကိုေျပာင္းလဲလာျခင္းမရွိတဲ့အခ်က္
ေတြေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္
ေတြေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္
မိခင္ေၾကာင့္ေမြးဖြားဖို႔ခက္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့
(၁)သားအိမ္ညွစ္အားနည္းျခင္း
(၂)၀မ္းဗိုက္ၾကြက္သားမ်ား၏ညွစ္အားမရွိျခင္း
(၃)သားအိမ္အတြင္းပိုး၀င္သျဖင့္ သားအိမ္ေယာင္ေနျခင္း
(၄)ကိုယ္၀န္ေၾကာင့္ေသြးအဆိပ္တက္ေနျခင္း
(၅)အရိုးကြင္းပံုမမွန္ျခင္း
(၆)မိခင္ရဲ႕အရိုးကြင္းကေမြးရာပါေသးငယ္ေနျခင္း
(၇)သားအိမ္ေခါင္းမပြင့္ျခင္း
(၈)အမအဂၤါအတြင္းပိုင္းပံုမမွန္ျခင္း
(၉) အမအဂၤါအ၀ ပံုမွန္မဟုတ္ျခင္း
(၁၀)ေမြးဖြားရန္လိုအပ္သည့္အက်ိအခၽြဲမထြက္ျခင္း
(၁၁)သားအိမ္ လိမ္ေခါက္ေနျခင္း
(၁၂)သားအိမ္တြင္ ကင္ဆာကဲ့သို႔အဖုအႀကိတ္မ်ားရွိေနျခင္း
(၁၃)သားအိမ္ခ်ိဳႏွစ္ခုပူးကပ္ေနျခင္း
(၁၄)မိခင္၏အသက္အရြယ္ငယ္လြန္းျခင္းႀကီးလြန္းျခင္း
(၁၅)မိခင္တြင္ အ၀လြန္ေရာဂါရွိျခင္း
(၁၆)ေမြးဖြားမႈစတင္ခ်ိန္တြင္ပတ္၀န္းက်င္အေနအထားရုတ္တရက္သိသိသာသာေျပာင္းလဲ
သြားျခင္းစတဲ့အခ်က္ေတြေၾကာင့္ ေမြးဖြားရာမွအခက္အခဲေတြျဖစ္လာတတ္ပါတယ္၊
သြားျခင္းစတဲ့အခ်က္ေတြေၾကာင့္ ေမြးဖြားရာမွအခက္အခဲေတြျဖစ္လာတတ္ပါတယ္၊
အခက္အခဲျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းအေပၚမူတည္ၿပီး ျပဳျပင္ေမြးဖြားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္ ၊
ေသြးစစ္ၾကည့္လို႔မိခင္ရဲ႕ေသြးထဲမွာ သၾကားဓါတ္နဲ႔ထံုးဓါတ္နည္းေနရင္
အေၾကာကေနသြင္းေပး
ရပါမယ္ ၊
ေသြးထဲမွာ ေအာက္စီတိုစင္ပမာဏရွိသင့္တာထက္နည္းေနရင္ ထိုးႏွံေပးရပါမယ္
သားဖြားလမ္းေၾကာင္းမွာပိတ္ဆို႔ေနလို႔ ေမြးရခက္တာမ်ိဳးျဖစ္ေနရင္
သားအိမ္လႈပ္ရွားမႈကိုအားေပးတဲ့ေဆးေတြဟာ
မိခင္နဲ႔ဆက္သြယ္ထားတဲ့အခ်င္းတိုင္ကိုလည္း
ျပဳတ္သြားေစႏိုင္တဲ့အတြက္ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီးမွထိုးႏွံေပးသင့္ပါတယ္
၊ မစစ္ေဆးပဲထိုးႏွံေပးမိရင္
ထြက္ရမယ့္လမ္းကပိတ္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ကေလးေတြေသဆံုးသြားႏိုင္ပါတယ္
သားအိမ္ညွစ္အားမ်ားလာေပမယ့္ သားဖြားလမ္းေၾကာင္းကပိတ္ဆို႔ေနတဲ့အတြက္
သားအိမ္လည္းကြဲသြားႏိုင္တဲ့အတြက္
မိခင္ရဲ႕အသက္အႏ ၱရာယ္ကိုပါထိခိုက္လာေစႏိုင္ပါတယ္
အမအဂၤါကေနအေလးကထြက္ေနၿပီးတစ္ဆို႔ေနလို႔မထြက္ႏိုင္ရင္ေတာ့
လက္နဲ႔ကူညီဆြဲထုတ္ေပးသင့္ပါတယ္ ၊ ကေလးထြက္လာတဲ့ပံုစံက အေနအထားမွားေနရင္
လက္ေခ်ာင္းနဲ့ထိုးသြင္းျပဳျပင္ေပးႏိုင္ပါတယ္
၊ အကယ္၍ လက္ေခ်ာင္းထိုးသြင္းႏိုင္ေလာက္
ေအာင္မက်ယ္ရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္သံုး spay hook သို႔မဟုတ္ non-ratcheted forcepsစတဲ့
ကိရိယာေတြနဲကူညီေမြးဖြားေပးႏိုင္ပါတယ္ ၊
လက္နဲ႔ျပင္ေပးသည္ျဖစ္ေစ
ကိရိယာေတြနဲ႔ျပင္ေပးသည္ျဖစ္ေစလံုေလာက္တဲ့ေခ်ာဆီပမာဏ
သုပ္လိမ္းၿပီးျပဳလုပ္ရတာျဖစ္ပါတယ္၊မိနစ္(၃၀)ၾကာသည္အထိေအာင္ျမင္စြာေမြးဖြားေပးႏိုင္ျခင္း
မရွိပါက ဗိုက္ခြဲေမြးဖြားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္
