Unicode
ဝက်တွေမှာ Dexamethasone သုံးနေကြတဲ့ကိစ္စ Dexa လို့ အတိုကောက်ပြောနေတဲ့ဆေးကို
ဝက်တွေမှာ တော်တော်များများသုံးနေကြပုံရတယ်။
တိရစ္ဆာန်တွေအတွက်ထုတ်လုပ်တဲ့ Dexamethasone sodium phosphate ( တစ် စီစီ မှာ Dexamethasone 2 mg သို့မဟုတ် 4 mg ပါတဲ့)ထိုးဆေးတွေ မြန်မာပြည်တွင်းကို တင်သွင်းလာ
ကြပြီး သုံးစွဲနေကြပါတယ်။ အရေပြားအောက်၊ အသားထဲ၊ သွေးကြောထဲ၊ အဆစ်တွေထဲ၊ ထိုးနည်း အစုံနဲ့ထိုးနှံပေးနိုင်တဲ့ဆေးပါ။
Prednisolone ကထုတ်လုပ်တဲ့ ဒီဆေးဟာ Prednisolone ထက်အာနိသင် ၁၀ ဆ၊ အဆ၂၀ ပိုပြင်း
ပါတယ်။ ဆေးအာနိသင်လဲပိုပြီးကြာကြာခံတယ်။ ဒီဆေးဟာ ကိုယ်ခံစွမ်းအားအဖွဲ့ရဲ့ တုန့်ပြန်မှု
ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ယောင်ယမ်းမှု ဖြစ်စဉ်မှာ ခန္ဓာကိုယ်ကထုတ်လုပ်တဲ့ဓါတ်ပစ္စည်းတွေကို ထိန်းချုပ်ပေး
နိုင်တဲ့ အစွမ်းရှိပါတယ်။ ကိုယ်ခံစွမ်းအားကို လျှော့ကျစေနိုင်တယ်။
ဒီဆေးကို မြင်း၊ နွား၊ ဝက်၊ ခွေး၊ ကြောင် တွေမှာ ယောင်ယမ်းမှုလျော့ချဖို့နဲ့၊ ဓါတ်မတည့်တဲ့ ပြဿနာတွေကို ကုစားတဲ့နေရာနဲ့ အသက်ရှူကြပ်တဲ့ အခြေအနေတွေမှာသုံးနိုင်ပါတယ်။
နွားမတွေမှာ ဇီးရင့် နဲ့ နို့ပေးခါစကာလလို စွမ်းအင်လိုအပ်ချက်မြင့်တဲ့အချိန်မျိုးမှာစွမ်းအင်အတွက်
အစာလုံလုံလောက်မစားနိုင်ခဲ့ရင် ကိုယ်တွင်းကအဆီကိုဖြိုခွဲပြီး စွမ်အင်ထုတ်လုပ်ရတဲ့အတွက် ဖြစ်လာတဲ့ Acetonaemia ရောဂါ ကုသရာမှာလဲ Glucose အကြောဆေးနဲ့အတူတွဲပြီး ကုသဆေး
အနေနဲ့ သုံးပါတယ်။
ဇီးနွားမတွေကို အချိန်စောပြီးမွေးအောင်လုပ်ပေးတဲ့နေရာမှာလဲဒီဆေးကိုသုံးကြတယ်။မြင်းတွေမှာ
ဖြစ်တတ်တဲ့ အဆစ်ရောင် အရွတ်ကြောရောင် ရောဂါ တွေ နဲ့ shock ပြဿနာကိုကုစားဖို့လဲသုံးကြ
ပါတယ်။
နွားမတွေစောမွေးအောင်လုပ်ပေးတာနဲ့Acetonaemiaရောဂါကုပေးတာကလွဲရင်dexamethasone
သုံးတဲ့ကိစ္စတွေဟာ ရောဂါသက်သာစေဖို့ အတွက်သက်သက်သာဖြစ်ပါတယ်(ရောဂါပျောက်အောင်
လုပ်ဖို့ မဟုတ်) ဒီဆေးဟာအလွန်အစွမ်းထက်တဲ့ဆေးဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီဆေးကိုတိရစ္ဆာန်ရဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်နဲ့ တွက်ချက်ပြီးသုံးဖို့လိုပါတယ်။မြင်း၊နွား၊ဝက်၊သိုးဆိတ်တွေကို ကိုယ်အလေး
ချိန် ၅၀ ကီလိုတိုင်းအတွက် Dexamethasone 3 mg နှုံး တွက်ပြီးထိုးရပါမယ်။ လိုအပ်ရင်နောက် ရက်သို့မဟုတ်တစ်ရက်ခြားပြီး တစ်ကြိမ်ထပ်ထိုးပေးနိုင်ပါတယ်။ ခွေး နဲ့ ကြောင်အတွက်ဆိုရင် ကိုယ်အလေးချိန် ၁၀ ကီလိုတိုင်းကို ဆေး 1 mg နှုံးတွက်ပြီးရပါမယ်။ဆေးချိန်လွန်ကဲမသွားအောင်
သိပ်နည်းတဲ့ပမာဏကို အတိအကျစုပ်ယူထိုးနှံဖို့လိုပါတယ်၊အလွန်အစွမ်းထက်တဲ့Dexamethasone
ဟာဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလဲအလွန်များတဲ့ဆေးအမျိုးအစားတစ်ခုပါ။ ဆေးမသုံးသင့်တဲ့အခြေအနေ
တစ်ချို့ကို အောက်မှာရေးပြထားပါတယ်။
တိရစ္ဆာန်ရဲ့ Immune system ခေါ်တဲ့ကိုယ်ခံစွမ်းအားထုတ်လုပ်တဲ့အင်အားစုကိုအားပျော့သွားစေ တဲ့ အစွမ်း ရှိတဲ့အတွက်၊ ဒီဆေးကို ကိုယ်ခံစွမ်းအား ကျဆင်းနေတဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေမှာ မသုံးသင့်ပါ။
ကူးစက်တတ်တဲ့ ရောဂါပိုးတွေ ဝင်ရောက်ခံထားရတဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေ၊ ရောဂါကြောင့် ဖျားနာနေတဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေမှာ မသုံးသင့်ပါ။ ထိခိုက်မှု၊ ခွဲစိတ်ထားမှု ကြောင့် အနာရှိနေတုံး ဒီဆေးသုံးရင် အနာ ကျက်ဖို့ ကြန့်ကြာ စေပါမယ်။ ဘက်တီးရီးယား ပိုးကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ရောဂါ ဝင်ချိန်မှာ antibiotics တွေသုံးနိုင်လို့ သိပ်မဆိုးလှပေမဲ့၊ ဗိုင်းရတ် ရောဂါ ဝင်ရောက်တာဆိုရင် ရောဂါကို ပိုပြီး ပြင်းပြင်း
ထန်ထန်ခံစားရစေနိုင်ပါတယ်။
ဇီးရှိတဲ့နွားမတွေကို စောစောမွေးအောင်သုံးကြပေမယ့်၊ တခြား တိရစ္ဆာန်အမျိုးအစားတွေမှာ ဒီဆေးကို ဇီးရှိတဲ့အချိန်မှာမသုံးသင့်ပါ။ ဇီးနုတဲ့အချိန်မှာသုံးရင် သန္ဓေသားမှာအင်္ဂါချွတ်ယွင်းမှု ဖြစ်စေနိုင်တယ်။ ဇီးရင့်ချိန်မှာထိုးရင် စောပြီးမွေးတာ၊ ဇီးလျှောတာတွေဖြစ်နိုင်တယ်၊နွားမတွေ နို့ပေးနေချိန်မှာ ဒီဆေးသုံးခဲ့ရင်နို့ထွက်နှုံးကျစေနိုင်ပါတယ်။
တိရစ္ဆာန်တစ်ကောင်မှာ ဒီဆေးကို အကြိမ်များများသုံးရင်၊ ကြာရှည်သုံးရင်၊ကိုယ်ဖောရောင်တာ၊ အသည်းရောင်တာ၊ ကြွက်သား အားနည်းတာ၊ အရိုးပျော့တာ၊ ဆီးပိုသွားတာ၊ အစာပိုစားတာ၊ မျိုးတွေဖြစ်နိုင်တယ်။
ဆေးကိုင်တွယ်သူဟာ Dexamethasone နဲ့ မတည့်တဲ့သူဆိုရင် ဆေးရည်နဲ့ထိမိပြီး Allergic reaction ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဆေးသုံးတိုင်း လက်ကိုမြန်မြန်ဆေးကြောသင့်ပါတယ်။
၂၀၁၁ ခုနှစ် ဝက်နားရွက်ပြာရောဂါဖြစ်ချိန်တုန်းက ရောဂါဖြစ်တဲ့ဝက်တွေကို Antibiotics တွေ အပူကျ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေနဲ့ အတူ Dexamethasone ကိုတွဲသုံးကြတာတွေ့ရတယ်။ ဝက်နားရွက်ပြာရောဂါလို ဗိုင်းရပ်ပိုးဝင်ခံထားရတဲ့ဝက်တွေဟာ Dexamethasone ထိုးပေးတဲ့
အခါမှာ ရောဂါကို ခုခံတိုက်ဖျက်ပေးမယ့် ဝက်ရဲ့စွမ်းအားစုတွေကို ဒီဆေးကဖိနှိပ်လိုက်တဲ့အတွက် ရောဂါကိုပိုဆိုးဝါးစေပြီးမြန်မြန်သေစေမှာသာဖြစ်တယ်။ နားရွက်ပြာရောဂါမဟုတ်ဘဲ တစ်ခြား ဘက်တီးရီးယားတစ်မျိုးမျိုးကြောင့်နာနေတဲ့ဝက်တွေအတွက်တော့ ဒီလိုဆိုးကျိုးမျိုးဖြစ်မှာမဟုတ်
ပါ။
အစွမ်းထက်တဲ့ Dexamethasone ကို မှန်မှန်ကန်ကန်အသုံးချနိုင်ပြီး၊ မလိုလားအပ်တဲ့ ဘေးထွက်
အစွမ်းထက်တဲ့ Dexamethasone ကို မှန်မှန်ကန်ကန်အသုံးချနိုင်ပြီး၊ မလိုလားအပ်တဲ့ ဘေးထွက်
ဆိုးကျိုးတွေ မကြုံတွေ့ ကြပါစေနဲ့လို့ဆုတောင်းလိုက်ပါတယ်။
Dr;Aung Myint (မွေးမြူရေးအတွက်ကာကွယ်ဆေး)
Zawgyi
၀က္ေတြမွာ Dexamethasone သံုးေနၾကတဲ့ ကိစၥ
Dexa လု႔ိ အတိုေကာက္ေျပာေနတဲ့ ေဆးကို ၀က္ေတြမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သံုးေနၾကပံုရတယ္။
တိရစၦာန္ေတြအတြက္ ထုတ္လုပ္တဲ့ dexamethasone sodium phosphate ( တစ္ စီစီ မွာ Dexamethasone 2 mg သို႔မဟုတ္ 4 mg ပါတဲ့) ထိုးေဆးေတြ ျမန္မာျပည္တြင္းကို တင္သြင္းလာၾကၿပီး သံုးစြဲေနၾကပါတယ္။ အေရျပားေအာက္၊ အသားထဲ၊ ေသြးေၾကာထဲ၊ အဆစ္ေတြထဲ၊ ထိုးနည္း အစံု နဲ႔ ထိုးႏွံ ေပးႏိုင္တဲ့ေဆးပါ။
Prednisolone က ထုတ္လုပ္တဲ့ ဒီေဆးဟာ Prednisolone ထက္ အာနိသင္ ၁၀ ဆ၊ အဆ ၂၀ ပိုျပင္းပါတယ္။ ေဆးအာနိသင္လဲ ပိုၿပီး ၾကာၾကာခံတယ္။ ဒီေဆးဟာ ကိုယ္ခံစြမ္းအားအဖြဲ႕ရဲ႕ တုန္႔ျပန္မႈေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာင္ရမ္းမႈ ျဖစ္စဥ္မွာ ခႏၶာကိုယ္က ထုတ္လုပ္တဲ့ ဓါတ္ပစၥည္းေတြ ကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးႏိုင္တဲ့ အစြမ္းရွိပါတယ္။ ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို ေလွ်ာ့က် ေစႏိုင္တယ္။
ဒီေဆးကို ျမင္း၊ ႏြား၊ ၀က္၊ ေခြး၊ ေၾကာင္ ေတြမွာ ေရာင္ရမ္းမႈ ေလ်ာ့ခ်ဖို႔နဲ႔၊ ဓါတ္မတဲ့ တဲ့ ျပႆနာ ေတြ ကို ကုစားတဲ့ေနရာနဲ႔ အသက္ရွဴၾကပ္တဲ့ အေျခအေနေတြမွာ သံုးႏိုင္ပါတယ္။
ႏြားမေတြမွာ ဇီးရင့္ နဲ႔ ႏို႔ေပးခါစ ကာလလို စြမ္းအင္လိုအပ္ခ်က္ ျမင့္တဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ စြမ္းအင္အတြက္ အစာလံုလံုေလာက္ မစားေပးႏိုင္ခဲ့ရင္ ကိုယ္တြင္းက အဆီကိုၿဖိဳခြဲၿပီး စြမ္အင္ ထုတ္လုပ္ရတဲ့အတြက္ ျဖစ္လာတဲ့ Acetonaemia ေရာဂါ ကုသရာမွာလဲ glucose အေၾကာေဆး နဲ႔အတူ တြဲၿပီး ကုသေဆးအေနနဲ႔ သံုးပါတယ္။
ဇီးႏြားမေတြကို အခ်ိန္ေစာၿပီးေမြးေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ေနရာ မွာလဲ ဒီေဆးကို သံုးၾကတယ္။ ျမင္းေတြမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ အဆစ္ေရာင္ အရြတ္ေၾကာေရာင္ ေရာဂါ ေတြ နဲ႔ shock ျပႆနာကို ကုစားဖို႔လဲ သံုးၾကပါတယ္။
ႏြားမေတြ ေစာေမြးေအာင္ လုပ္ေပးတာနဲ႔ Acetonaemia ေရာဂါ ကုေပးတာကလြဲရင္ dexamethasone သံုးတဲ့ ကိစၥေတြဟာ ေရာဂါ သက္သာေစဖို႔ အတြက္ သက္သက္ သာ ျဖစ္ပါတယ္ (ေရာဂါေပ်ာက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ မဟုတ္)။
ဒီေဆးဟာ အလြန္ အစြမ္း ထက္တဲ့ ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးကို တိရစၦာန္ရဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ နဲ႔ တြက္ခ်က္ၿပီး သံုးဖို႔ လိုပါတယ္။ ျမင္း၊ ႏြား၊ ၀က္၊ သိုး ဆိတ္ ေတြကို ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၅၀ ကီလို တုိင္းအတြက္ dexamethasone 3 mg ႏႈံး တြက္ၿပီး ထိုးရပါမယ္။ လိုအပ္ရင္ ေနာက္ ရက္ သို႔မဟုတ္ တစ္ရက္ျခားၿပီး တစ္ႀကိမ္ ထပ္ထိုး ေပးႏိုင္ ပါတယ္။ ေခြး နဲ႔ ေၾကာင္ အတြက္ ဆိုရင္ ၁၀ ကီလို ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုင္းကို ေဆး 1 mg ႏႈံး တြက္ၿပီး ထိုးရပါမယ္။ ေဆးခ်ိန္ လြန္ကဲ မသြားေအာင္ သိပ္နည္းတဲ့ ပမာဏကို အတိအက် စုပ္ယူ ထိုးႏွံ ဖို႔ လိုပါတယ္။
အလြန္ အစြမ္း ထက္တဲ့ dexamethasone ဟာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးလဲ အလြန္မ်ားတဲ့ ေဆး အမ်ိဳးအစား တစ္ခုပါ။ ေဆးမသံုးသင့္တဲ့ အေျခအေန တစ္ခ်ိဳ႕ ကို ေအာက္မွာ ေရးျပထားပါတယ္။
တိရစၦာန္ရဲ႕ Immune system ေခၚတဲ့ ကိုယ္ခံစြမ္းအား ထုတ္လုပ္တဲ့ အင္အားစု ကို အားေပ်ာ့သြားေစတဲ့ အစြမ္း ရွိတဲ့အတြက္၊ ဒီေဆးကို ကိုယ္ခံစြမ္းအား က်ဆင္းေနတဲ့ တိရစၦာန္ေတြမွာ မသံုးသင့္ပါ။
ကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါပိုးေတြ ၀င္ေရာက္ခံထားရတဲ့ တိရစၦာန္ေတြ၊ ေရာဂါေၾကာင့္ ဖ်ားနာေနတဲ့ တိရစၦာန္ေတြမွာ မသံုးသင့္ပါ။ ထိခိုက္မႈ၊ ခြဲစိတ္ထားမႈ ေၾကာင့္ အနာရွိေနတံုး ဒီေဆးသံုးရင္ အနာ က်က္ဖို႔ ၾကန္႔ၾကာ ေစပါမယ္။ ဘက္တီးရီးယား ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါ ၀င္ခ်ိန္မွာ antibiotics ေတြသံုးႏိုင္လို႔ သိပ္မဆိုးလွေပမဲ့၊ ဗိုင္းရတ္ ေရာဂါ ၀င္ေရာက္တာဆိုရင္ ေရာဂါကို ပိုၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ခံစားရေစ ႏိုင္ပါတယ္။
ဇီးရွိတဲ့ ႏြားမေတြကို ေစာေစာေမြေအာင္ သံုးၾကေပမဲ့၊ တျခား တိရစၦာန္ အမ်ိဳးအစား ေတြမွာ ဒီေဆးကို ဇီးရွိတဲ့အခ်ိန္ မွာ မသံုးသင့္ပါ။ ဇီးႏုတဲ့အခ်ိန္မွာ သံုးရင္ သေႏၶသား မွာ အဂၤါခၽြတ္ယြင္းမႈ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ဗီးရင့္ခ်ိန္မွာ ထိုးရင္ ေစာၿပီးေမြးတာ၊ ဇီးေလွ်ာတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ႏြားမေတြ ႏို႔ေပးေနခ်ိန္မွာ ဒီေဆးသံုးခဲ့ရင္ ႏို႔ထြက္ႏံႈး က်ေစႏိုင္တယ္။
တိရစၦာန္ တစ္ေကာင္မွာ ေဆးကို အႀကိမ္မ်ားမ်ား သံုးရင္၊ ၾကာရွည္သံုးရင္၊ ကိုယ္ေဖာေရာင္တာ၊ အသည္းေရာင္တာ၊ ၾကြက္သား အားနည္းတာ၊ အရိုးေပ်ာ့တာ၊ ဆီးပိုသြားတာ၊ အစာပိုစားတာ၊ မ်ိဳးေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ေဆးကိုင္တြယ္သူဟာ dexamethasone နဲ႔ မတဲ့တဲ့ လူဆိုရင္ ေဆးရည္နဲ႔ ထိစပ္မိၿပီး allergic reaction ျဖစ္နိိုင္ ပါတယ္။ ေဆးသံုးတိုင္း လက္ကို ျမန္ျမန္ ေဆးေၾကားသင့္ပါတယ္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၀က္နားရြက္ျပာေရာဂါ ျဖစ္ခ်ိန္တံုးက ေရာဂါျဖစ္တဲ့၀က္ေတြကို antibiotics ေတြ အပူက် အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြနဲ႔ အတူ dexamethasone ကို တြဲသံုးၾကတာေတြ႕ရတယ္။ ၀က္နားရြက္ျပာေရာဂါ လို ဗိုင္းရတ္ ပိုး ၀င္ခံထားရတဲ့ ၀က္ေတြဟာ dexamethasone ထိုးေပးတဲ့အခါမွာ ေရာဂါကို ခုခံတိုက္ဖ်က္ေပးမဲ့ ၀က္ရဲ႕ စြမ္းအားစု ေတြကို ဒီေဆးက ဖိႏွိပ္ လိုက္တဲ့အတြက္ ေရာဂါကို ပိုၿပီး ဆိုး၀ါးေစ၊ ျမန္ျမန္ေသေစ မွာသာျဖစ္တယ္။ နားရြက္ျပာ ေရာဂါမဟုတ္ဘဲ တျခား ဘက္တီးရီးယား တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ နာေနတဲ့ ၀က္ေတြအတြက္ေတာ့ ဒီလိုဆိုးက်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္မွာ မဟုတ္ပါ။
အစြမ္းထက္တဲ့ dexamethasone ကို မွန္မွန္ကန္ကန္ အသံုးခ် ႏိုင္ၿပီး၊ မလိုလားအပ္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ မႀကံဳေတြ႕ ၾကပါေစနဲ႔ လို႔ ဆုေတာင္းလိုက္ပါတယ္။
Dr;Aung Myint (ေမြးျမဴေရးအတြက္ကာကြယ္ေဆး)
Dexa လု႔ိ အတိုေကာက္ေျပာေနတဲ့ ေဆးကို ၀က္ေတြမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သံုးေနၾကပံုရတယ္။
တိရစၦာန္ေတြအတြက္ ထုတ္လုပ္တဲ့ dexamethasone sodium phosphate ( တစ္ စီစီ မွာ Dexamethasone 2 mg သို႔မဟုတ္ 4 mg ပါတဲ့) ထိုးေဆးေတြ ျမန္မာျပည္တြင္းကို တင္သြင္းလာၾကၿပီး သံုးစြဲေနၾကပါတယ္။ အေရျပားေအာက္၊ အသားထဲ၊ ေသြးေၾကာထဲ၊ အဆစ္ေတြထဲ၊ ထိုးနည္း အစံု နဲ႔ ထိုးႏွံ ေပးႏိုင္တဲ့ေဆးပါ။
Prednisolone က ထုတ္လုပ္တဲ့ ဒီေဆးဟာ Prednisolone ထက္ အာနိသင္ ၁၀ ဆ၊ အဆ ၂၀ ပိုျပင္းပါတယ္။ ေဆးအာနိသင္လဲ ပိုၿပီး ၾကာၾကာခံတယ္။ ဒီေဆးဟာ ကိုယ္ခံစြမ္းအားအဖြဲ႕ရဲ႕ တုန္႔ျပန္မႈေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာင္ရမ္းမႈ ျဖစ္စဥ္မွာ ခႏၶာကိုယ္က ထုတ္လုပ္တဲ့ ဓါတ္ပစၥည္းေတြ ကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးႏိုင္တဲ့ အစြမ္းရွိပါတယ္။ ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို ေလွ်ာ့က် ေစႏိုင္တယ္။
ဒီေဆးကို ျမင္း၊ ႏြား၊ ၀က္၊ ေခြး၊ ေၾကာင္ ေတြမွာ ေရာင္ရမ္းမႈ ေလ်ာ့ခ်ဖို႔နဲ႔၊ ဓါတ္မတဲ့ တဲ့ ျပႆနာ ေတြ ကို ကုစားတဲ့ေနရာနဲ႔ အသက္ရွဴၾကပ္တဲ့ အေျခအေနေတြမွာ သံုးႏိုင္ပါတယ္။
ႏြားမေတြမွာ ဇီးရင့္ နဲ႔ ႏို႔ေပးခါစ ကာလလို စြမ္းအင္လိုအပ္ခ်က္ ျမင့္တဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ စြမ္းအင္အတြက္ အစာလံုလံုေလာက္ မစားေပးႏိုင္ခဲ့ရင္ ကိုယ္တြင္းက အဆီကိုၿဖိဳခြဲၿပီး စြမ္အင္ ထုတ္လုပ္ရတဲ့အတြက္ ျဖစ္လာတဲ့ Acetonaemia ေရာဂါ ကုသရာမွာလဲ glucose အေၾကာေဆး နဲ႔အတူ တြဲၿပီး ကုသေဆးအေနနဲ႔ သံုးပါတယ္။
ဇီးႏြားမေတြကို အခ်ိန္ေစာၿပီးေမြးေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ေနရာ မွာလဲ ဒီေဆးကို သံုးၾကတယ္။ ျမင္းေတြမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ အဆစ္ေရာင္ အရြတ္ေၾကာေရာင္ ေရာဂါ ေတြ နဲ႔ shock ျပႆနာကို ကုစားဖို႔လဲ သံုးၾကပါတယ္။
ႏြားမေတြ ေစာေမြးေအာင္ လုပ္ေပးတာနဲ႔ Acetonaemia ေရာဂါ ကုေပးတာကလြဲရင္ dexamethasone သံုးတဲ့ ကိစၥေတြဟာ ေရာဂါ သက္သာေစဖို႔ အတြက္ သက္သက္ သာ ျဖစ္ပါတယ္ (ေရာဂါေပ်ာက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ မဟုတ္)။
ဒီေဆးဟာ အလြန္ အစြမ္း ထက္တဲ့ ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးကို တိရစၦာန္ရဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ နဲ႔ တြက္ခ်က္ၿပီး သံုးဖို႔ လိုပါတယ္။ ျမင္း၊ ႏြား၊ ၀က္၊ သိုး ဆိတ္ ေတြကို ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၅၀ ကီလို တုိင္းအတြက္ dexamethasone 3 mg ႏႈံး တြက္ၿပီး ထိုးရပါမယ္။ လိုအပ္ရင္ ေနာက္ ရက္ သို႔မဟုတ္ တစ္ရက္ျခားၿပီး တစ္ႀကိမ္ ထပ္ထိုး ေပးႏိုင္ ပါတယ္။ ေခြး နဲ႔ ေၾကာင္ အတြက္ ဆိုရင္ ၁၀ ကီလို ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုင္းကို ေဆး 1 mg ႏႈံး တြက္ၿပီး ထိုးရပါမယ္။ ေဆးခ်ိန္ လြန္ကဲ မသြားေအာင္ သိပ္နည္းတဲ့ ပမာဏကို အတိအက် စုပ္ယူ ထိုးႏွံ ဖို႔ လိုပါတယ္။
အလြန္ အစြမ္း ထက္တဲ့ dexamethasone ဟာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးလဲ အလြန္မ်ားတဲ့ ေဆး အမ်ိဳးအစား တစ္ခုပါ။ ေဆးမသံုးသင့္တဲ့ အေျခအေန တစ္ခ်ိဳ႕ ကို ေအာက္မွာ ေရးျပထားပါတယ္။
တိရစၦာန္ရဲ႕ Immune system ေခၚတဲ့ ကိုယ္ခံစြမ္းအား ထုတ္လုပ္တဲ့ အင္အားစု ကို အားေပ်ာ့သြားေစတဲ့ အစြမ္း ရွိတဲ့အတြက္၊ ဒီေဆးကို ကိုယ္ခံစြမ္းအား က်ဆင္းေနတဲ့ တိရစၦာန္ေတြမွာ မသံုးသင့္ပါ။
ကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါပိုးေတြ ၀င္ေရာက္ခံထားရတဲ့ တိရစၦာန္ေတြ၊ ေရာဂါေၾကာင့္ ဖ်ားနာေနတဲ့ တိရစၦာန္ေတြမွာ မသံုးသင့္ပါ။ ထိခိုက္မႈ၊ ခြဲစိတ္ထားမႈ ေၾကာင့္ အနာရွိေနတံုး ဒီေဆးသံုးရင္ အနာ က်က္ဖို႔ ၾကန္႔ၾကာ ေစပါမယ္။ ဘက္တီးရီးယား ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါ ၀င္ခ်ိန္မွာ antibiotics ေတြသံုးႏိုင္လို႔ သိပ္မဆိုးလွေပမဲ့၊ ဗိုင္းရတ္ ေရာဂါ ၀င္ေရာက္တာဆိုရင္ ေရာဂါကို ပိုၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ခံစားရေစ ႏိုင္ပါတယ္။
ဇီးရွိတဲ့ ႏြားမေတြကို ေစာေစာေမြေအာင္ သံုးၾကေပမဲ့၊ တျခား တိရစၦာန္ အမ်ိဳးအစား ေတြမွာ ဒီေဆးကို ဇီးရွိတဲ့အခ်ိန္ မွာ မသံုးသင့္ပါ။ ဇီးႏုတဲ့အခ်ိန္မွာ သံုးရင္ သေႏၶသား မွာ အဂၤါခၽြတ္ယြင္းမႈ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ဗီးရင့္ခ်ိန္မွာ ထိုးရင္ ေစာၿပီးေမြးတာ၊ ဇီးေလွ်ာတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ႏြားမေတြ ႏို႔ေပးေနခ်ိန္မွာ ဒီေဆးသံုးခဲ့ရင္ ႏို႔ထြက္ႏံႈး က်ေစႏိုင္တယ္။
တိရစၦာန္ တစ္ေကာင္မွာ ေဆးကို အႀကိမ္မ်ားမ်ား သံုးရင္၊ ၾကာရွည္သံုးရင္၊ ကိုယ္ေဖာေရာင္တာ၊ အသည္းေရာင္တာ၊ ၾကြက္သား အားနည္းတာ၊ အရိုးေပ်ာ့တာ၊ ဆီးပိုသြားတာ၊ အစာပိုစားတာ၊ မ်ိဳးေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ေဆးကိုင္တြယ္သူဟာ dexamethasone နဲ႔ မတဲ့တဲ့ လူဆိုရင္ ေဆးရည္နဲ႔ ထိစပ္မိၿပီး allergic reaction ျဖစ္နိိုင္ ပါတယ္။ ေဆးသံုးတိုင္း လက္ကို ျမန္ျမန္ ေဆးေၾကားသင့္ပါတယ္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၀က္နားရြက္ျပာေရာဂါ ျဖစ္ခ်ိန္တံုးက ေရာဂါျဖစ္တဲ့၀က္ေတြကို antibiotics ေတြ အပူက် အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြနဲ႔ အတူ dexamethasone ကို တြဲသံုးၾကတာေတြ႕ရတယ္။ ၀က္နားရြက္ျပာေရာဂါ လို ဗိုင္းရတ္ ပိုး ၀င္ခံထားရတဲ့ ၀က္ေတြဟာ dexamethasone ထိုးေပးတဲ့အခါမွာ ေရာဂါကို ခုခံတိုက္ဖ်က္ေပးမဲ့ ၀က္ရဲ႕ စြမ္းအားစု ေတြကို ဒီေဆးက ဖိႏွိပ္ လိုက္တဲ့အတြက္ ေရာဂါကို ပိုၿပီး ဆိုး၀ါးေစ၊ ျမန္ျမန္ေသေစ မွာသာျဖစ္တယ္။ နားရြက္ျပာ ေရာဂါမဟုတ္ဘဲ တျခား ဘက္တီးရီးယား တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ နာေနတဲ့ ၀က္ေတြအတြက္ေတာ့ ဒီလိုဆိုးက်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္မွာ မဟုတ္ပါ။
အစြမ္းထက္တဲ့ dexamethasone ကို မွန္မွန္ကန္ကန္ အသံုးခ် ႏိုင္ၿပီး၊ မလိုလားအပ္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ မႀကံဳေတြ႕ ၾကပါေစနဲ႔ လို႔ ဆုေတာင္းလိုက္ပါတယ္။
Dr;Aung Myint (ေမြးျမဴေရးအတြက္ကာကြယ္ေဆး)
