ကူးစက္တတ္ေသာေခြးအသည္းေယာင္ေရာဂါ(Infectious canine hepatitis) ဟာ adenovirus-1 ဆိုတဲ့ဗိုင္းရပ္ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ပြားတာျဖစ္ၿပီး အမည္နဲ႔လိုက္ေအာင္ ကူးစက္ႏႈန္းျမန္တဲ့ေခြးေရာဂါတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္ ဒီေရာဂါဟာ(၁)ႏွစ္သားေအာက္ေခြးငယ္ေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားေလ့ရွိပါတယ္ ဒီေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ေခြးရဲ႕ခႏၲာကိုယ္ကထြက္တဲ့အရည္ေတြျဖစ္တဲ့ လ်ွာရည္ ႏွာရည္နဲ႔ ဆီးေတြဝမ္းေတြထဲမွာ ေရာဂါပိုးေတြအေျမာက္အမ်ားပါရွိေနပါတယ္ အဲဒီအရာေတြနဲ႔ထိမိျခင္းအားျဖင့္ အျခားေခြးေတြဆီကို ဒီေရာဂါဆက္လက္ကူးစက္သြားေလ့ရွိပါတယ္ က်န္းမာေနတဲ့ေခြးရဲ႕ခႏၲာကိုယ္ထဲကိုေရာက္တာနဲ႔ ဒီေရာဂါပိုးဟာ တစ္သ်ွဴးေတြထဲမွာဝင္ေရာၿပီးပြားမ်ားလာၾကပါတယ္ ေနာက္မၾကာခင္မွာပဲ လ်ွာရည္ ႏွာရည္နဲ႔ ဆီးေတြဝမ္းေတြထဲမွာပါလာၿပီး အျခားေခြးေတြဆီကိုဆက္လက္ကူးစက္ျပန္ပါတယ္ သုေတသနျပဳခ်က္ေတြအရ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းသက္သာလာတဲ့ေခြးေတြဟာ ကိုယ္တိုင္ေနေကာင္းက်န္းမာလာေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ဆီးထဲမွာ ေရာဂါပိုးေတြကို ေနာက္ထပ္(၉)လေလာက္အထိလႊတ္ထုတ္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး အျခားေခြးေတြဆီကို ေရာဂါကူးစက္ေစႏိုင္ေသးတယ္လို႔သိရပါတယ္
ဒီေရာဂါပိုးဟာ ေခြးရဲ႕အသည္း ေက်ာက္ကပ္နဲ႔ေသြးေၾကာနံရံေတြကိုထိခိုက္ေစၿပီး သာမန္ဖ်ားနာတာေလာက္ကေန အသက္ေသဆံုးသည္အထိျပင္းျပင္းထန္ထန္ျဖစ္တာမ်ိဳးအထိ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ေခြးကိုဒုကၡေပးတတ္ပါတယ္ သာမန္ေလာက္ျဖစ္တဲ့ပံုစံဆိုရင္ေတာ့ အစားအေသာက္ပ်က္ၿပီးမိႈင္ေနတာေလာက္ျဖစ္ၿပီးတျဖည္းျဖည္းျပန္ေကာင္လာတတ္ေပမယ့္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ျဖစ္တာဆိုရင္ ကိုယ္အပူခ်ိန္အရမ္းတက္ၿပီးေသြးဝမ္းေတြသြားတဲ့အျပင္ နာရီပိုင္းအတြင္းမူးေမ့လဲက်ကာေသဆံုးတတ္ပါတယ္ ေခြေပါက္စေလးေတြဒီေရာဂါကူးစက္ခံရရင္ ဘာလကၡဏာမွထူးထူးျခားျခားမျပပဲ ရုတ္တရက္ေသဆံုးသြားတတ္ပါတယ္ ခံႏိုင္ရည္အတန္အသင့္ရွိတဲ့အရြယ္ေတြမွာျဖစ္ရင္ အစာမစားေတာ့တာ ေသြးပါတဲ့ဝမ္းသြားတာ အန္တဲ့အခါေသြးစေလးေတြပါလာတာမ်ိဳးေတြျဖစ္ၿပီး ကိုယ္အပူခ်ိန္(41.1°C)ေလာက္အထိအဖ်ားတက္လာတတ္ပါတယ္ အသည္းဟာေယာင္ၿပီးနာက်င္ေနတာေၾကာင့္ ရင္ဘတ္နဲ႔ဝပ္ၿပီးအိပ္ေနတတ္ပါတယ္ အလင္းေရာင္ကိုမၾကည့္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ေခြးကိုအလင္းေရာင္ထဲမွာထားရင္မ်က္ရည္ေတြစီးက်ေနတတ္ပါတယ္ အာသီးေယာင္ျခင္း မ်က္တြင္းသားေတြဝါျခင္း မၾကာခဏသြားဖံုးေသြးယိုျခင္းစတဲ့လကၡဏာေတြကိုျပသတတ္ပါတယ္ ျဖစ္ပြားေနတဲ့အဲဒီေရာဂါလကၡဏာေတြအရ ေခြးအသည္းေယာင္ေရာဂါျဖစ္ေနေၾကာင္းအနီးစပ္ဆံုးခန္႔မွန္းလို႔ရေပမယ့္ တိတိက်က်သိႏိုင္ဖို႔အတြက္ဗိုင္းရပ္ပိုးကို ရွာေဖြစစ္ေဆးရတဲ့(virus isolation tests)ေတြကိုလုပ္ၾကည့္သင့္ပါတယ္ ဒီေရာဂါျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ျပန္လည္သက္သာလာတဲ့ေခြးေတြရဲ႕(၂၅%)ဟာ မ်က္လံုးေတြမွာ တိမ္စြဲသလိုမ်ိဳးအျပာေရာင္အခိုးေတြေပၚလာတတ္ေပမယ့္ မၾကာခင္မွာပဲျပန္လည္ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ပါတယ္ ဒီအခ်က္ဟာေခြးအသည္းေယာင္ေရာဂါရဲ႕ထူးျခားခ်က္တစ္ခုပဲျဖစ္ပါတယ္ ေရာဂါျပင္းထန္တဲ့ေခြးေတြဆိုရင္ တိရစာၦန္ေရာဂါကုဆရာဝန္ရဲ႕အနီးကပ္ႀကီးၾကပ္ကုသေပးဖို႔လိုအပ္တဲ့အတြက္ တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ေဆးရံုတင္ထားၿပီးကုသေလ့ရွိၾကပါတယ္ ေခြးအသည္းေယာင္ေရာဂါကာကြယ္ေဆးကို စနစ္တက်အခ်ိန္မွန္ထိုးႏွံထားျခင္းအားျဖင့္ ဒီေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ထိထိေရာက္ေရာက္ကာကြယ္ထားႏိုင္ပါတယ္ ဒီေရာဂါကေတာ့လူကိုကူးစက္ႏိုင္ျခင္းမရွိပါေၾကာင္းတင္ျပအပ္ပါတယ္
ကာကြယ္ေဆးထိုးႏွံပံုအားဖတ္ရႈရန္ LINK ကိုႏွိပ္ပါ LINK
ဒီေရာဂါပိုးဟာ ေခြးရဲ႕အသည္း ေက်ာက္ကပ္နဲ႔ေသြးေၾကာနံရံေတြကိုထိခိုက္ေစၿပီး သာမန္ဖ်ားနာတာေလာက္ကေန အသက္ေသဆံုးသည္အထိျပင္းျပင္းထန္ထန္ျဖစ္တာမ်ိဳးအထိ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ေခြးကိုဒုကၡေပးတတ္ပါတယ္ သာမန္ေလာက္ျဖစ္တဲ့ပံုစံဆိုရင္ေတာ့ အစားအေသာက္ပ်က္ၿပီးမိႈင္ေနတာေလာက္ျဖစ္ၿပီးတျဖည္းျဖည္းျပန္ေကာင္လာတတ္ေပမယ့္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ျဖစ္တာဆိုရင္ ကိုယ္အပူခ်ိန္အရမ္းတက္ၿပီးေသြးဝမ္းေတြသြားတဲ့အျပင္ နာရီပိုင္းအတြင္းမူးေမ့လဲက်ကာေသဆံုးတတ္ပါတယ္ ေခြေပါက္စေလးေတြဒီေရာဂါကူးစက္ခံရရင္ ဘာလကၡဏာမွထူးထူးျခားျခားမျပပဲ ရုတ္တရက္ေသဆံုးသြားတတ္ပါတယ္ ခံႏိုင္ရည္အတန္အသင့္ရွိတဲ့အရြယ္ေတြမွာျဖစ္ရင္ အစာမစားေတာ့တာ ေသြးပါတဲ့ဝမ္းသြားတာ အန္တဲ့အခါေသြးစေလးေတြပါလာတာမ်ိဳးေတြျဖစ္ၿပီး ကိုယ္အပူခ်ိန္(41.1°C)ေလာက္အထိအဖ်ားတက္လာတတ္ပါတယ္ အသည္းဟာေယာင္ၿပီးနာက်င္ေနတာေၾကာင့္ ရင္ဘတ္နဲ႔ဝပ္ၿပီးအိပ္ေနတတ္ပါတယ္ အလင္းေရာင္ကိုမၾကည့္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ေခြးကိုအလင္းေရာင္ထဲမွာထားရင္မ်က္ရည္ေတြစီးက်ေနတတ္ပါတယ္ အာသီးေယာင္ျခင္း မ်က္တြင္းသားေတြဝါျခင္း မၾကာခဏသြားဖံုးေသြးယိုျခင္းစတဲ့လကၡဏာေတြကိုျပသတတ္ပါတယ္ ျဖစ္ပြားေနတဲ့အဲဒီေရာဂါလကၡဏာေတြအရ ေခြးအသည္းေယာင္ေရာဂါျဖစ္ေနေၾကာင္းအနီးစပ္ဆံုးခန္႔မွန္းလို႔ရေပမယ့္ တိတိက်က်သိႏိုင္ဖို႔အတြက္ဗိုင္းရပ္ပိုးကို ရွာေဖြစစ္ေဆးရတဲ့(virus isolation tests)ေတြကိုလုပ္ၾကည့္သင့္ပါတယ္ ဒီေရာဂါျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ျပန္လည္သက္သာလာတဲ့ေခြးေတြရဲ႕(၂၅%)ဟာ မ်က္လံုးေတြမွာ တိမ္စြဲသလိုမ်ိဳးအျပာေရာင္အခိုးေတြေပၚလာတတ္ေပမယ့္ မၾကာခင္မွာပဲျပန္လည္ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ပါတယ္ ဒီအခ်က္ဟာေခြးအသည္းေယာင္ေရာဂါရဲ႕ထူးျခားခ်က္တစ္ခုပဲျဖစ္ပါတယ္ ေရာဂါျပင္းထန္တဲ့ေခြးေတြဆိုရင္ တိရစာၦန္ေရာဂါကုဆရာဝန္ရဲ႕အနီးကပ္ႀကီးၾကပ္ကုသေပးဖို႔လိုအပ္တဲ့အတြက္ တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ေဆးရံုတင္ထားၿပီးကုသေလ့ရွိၾကပါတယ္ ေခြးအသည္းေယာင္ေရာဂါကာကြယ္ေဆးကို စနစ္တက်အခ်ိန္မွန္ထိုးႏွံထားျခင္းအားျဖင့္ ဒီေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ထိထိေရာက္ေရာက္ကာကြယ္ထားႏိုင္ပါတယ္ ဒီေရာဂါကေတာ့လူကိုကူးစက္ႏိုင္ျခင္းမရွိပါေၾကာင္းတင္ျပအပ္ပါတယ္
ကာကြယ္ေဆးထိုးႏွံပံုအားဖတ္ရႈရန္ LINK ကိုႏွိပ္ပါ LINK
