ခန္တာကိုယ်ရဲ့အစွန်အဖျားက အာရုံကြောမျှင်လေးတွေရဲ့ထိပ်ပိုင်းမှာ Cholinergic neurons လို့
ခေါ်တဲ့ အာရုံခံအဖုလေးတွေရှိပါတယ် အဲဒီအဖုလေးထဲမှာ Acetylcholine ဓါတ်တွေဟာ သဘာဝ
အတိုင်းရှိနေတာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီ Acetylcholineကိုအသည်းနဲ့အာရုံကြောအဖုလေးတွေကနေ
ထွက်တဲ့ Acetylcholinesterase အင်ဇိုင်းက အလျှင်အမြန်ဖျက်ဆီးပစ်လေ့ရှိပါတယ်၊
လူသတ္တဝါတွေရဲ့လှုပ်ရှားမှုဖြစ်စဉ်ကိုအသေးစိပ်ရှာဖွေဖော်ထုတ်ပေးခဲ့တာကတော့ အင်္ဂလိပ်လူမျိုး
ပညာရှင် Arthur James Ewins နဲ့ ဂျာမန်လူမျိုး ဇီဝကမ္မဗေဒပညာရှင် Otto Loewiတို့ဖြစ်ပါတယ်။
ခန္တာကိုယ်ထဲမှာ Acetylcholine ဓါတ်ရှိနေကြောင်းကို Arthur James Ewins ၁၉၁၃ ခုနှစ်မှာ
ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး Acetylcholine ရဲ့အလုပ်လုပ်ပုံအသေးစိပ်ကိုတော့ ၁၉၂၁ ခုနှစ် ရောက်မှ
ဂျာမန်ပညာရှင် Otto Loewi ကဖော်ထုတ်တင်ပြခဲ့ပါတယ် Otto Loewi ဟာ ခန္တာကိုယ်ထဲက
vagus နဗ်ကြောကိုလှုံ့ဆွပြီး Acetylcholine ထွက်လာအောင်လုပ်နိုင်ကြောင်းနဲ့ Acetylcholine
ထွက်လာတဲ့အခါမှာ နှလုံးခုန်နှုန်းဟာ အလွန်နှေးသွားကြောင်းကို လက်တွေ့ပြသခဲ့ပါတယ် ၊
ဆက်လက်ပြီး Acetylcholine ဓါတ်ဟာ ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေရဲ့ လှုပ်ရှားကြွက်သားမျှင်လေးတွေ
ရဲ့ထိပ်ဖျားမှာရှိတဲ့ အာရုံကြောအဖုတွေကနေထွက်ရှိနေကြောင်း အသေးစိပ်ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့တဲ့
အတွက် ၁၉၃၆ ခုနှစ်မှာ အဲဒီပညာရှင်(၂)ဦးစလုံးကို ဇီဝဆေးပညာဆိုင်ရာနိုဗယ်ဆုချီးမြှင့်ခဲ့ပါတယ်
အဲဒီအချိန်ကစပြီး လူသတ္တဝါတွေလှုပ်ရှားစေတဲ့ Acetylcholine ဓါတ်ဟာ အာရုံကြောကနေ
အချက်အလက်တွေကို ကြွက်သားတွေဆီပို့ပေးတဲ့ ပထမဦးဆုံးသော Neurotransmitter အဖြစ်
ဆေးပညာလောကမှာ သိရှိနားလည်ခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။
ခန္တာကိုယ်က ကြွက်သားတွေအလုပ်လုပ်ပုံကတော့ ဦးနှောက်ကအမိန့်ပေးလိုက်တဲ့အချက်ပြတွေ
ဟာ အာရုံကြောတွေကနေတဆင့်ရောက်လာတဲ့အခါCholinergic neurons လို့ခေါ်တဲ့အဖုလေးထဲ
ကနေ Acetylcholineတွေကို Neuromuscular junction လို့ခေါ်တဲ့ ကြွက်သားနဲ့အာရုံကြော
ဆက်တဲ့နေရာဆီကိုလွှတ်ထုတ်ပေးလိုက်ပါတယ်၊အဲဒီနေရာကိုရောက်လာတဲ့ Acetylcholineဟာ
ကြွက်သားမျှင်လေးရဲ့အမြှေးမှာရှိတဲ့ လက်ခံမော်လီကျူးနဲ့ပေါင်းစပ်လိုက်ပါတယ်။
အဲလိုပေါင်းလိုက်တဲ့အတွက် ကြွက်သားအမြှေးရဲ့စိမ့်ဝင်အားကျဆင်းသွားပြီး ကြွက်သားမျှင်ရဲ့
ဘေးမှာရှိနေတဲ့ ဆိုဒီယမ်အိုင်ယွန်းတွေဟာ ကြွက်သားမျှင်ထဲကိုချက်ချင်းတိုးဝင်လာကြပါတယ်၊
အဲဒီအခါမှာကြွက်သားမျှင်က ဆတ်ကနဲ့ကျုံ့သွားပါတယ်၊ ချက်ချင်းဆိုသလိုပဲ အသင့်ရှိနေတဲ့
Acetylcholinesterase အင်ဇိုင်းက အဲဒီနေရာက Acetylcholineဓါတ်တွေကိုဖျက်ဆီးပစ်လိုက်ပြန်
ပါတယ်၊ ဒီလိုဖြစ်စဉ်ဟာ ဦးနှောက်က အမိန့်ပေးတဲ့လျှပ်စစ်လှိုင်းတွေရောက်လာတိုင်း ပြန်လည်
ဖြစ်ပေါ်နေပြန်ပါတယ် ခန္တာကိုယ်တစ်ခုလုံးမှာရှိတဲ့ကြွက်သားတွေအားလုံးဟာဒီလိုနည်းနဲ့ကျုံ့ခြင်း
အားဖြင့်လှုပ်ရှားပြီး လူနဲ့တိရစ္ဆာန်တွေဟာလှုပ်ရှားစားသောက်နေနိုင်ကြတာဖြစ်ပါတယ်၊
(အစာအဆိပ်သင့်ခြင်းကိုဖြစ်စေတဲ့ Clostridium botulinum ဘက်တီးရီးယားပိုးတွေကထွက်တဲ့
အဆိပ်ရည် Botulinum toxin တွေဟာလည်း လူပ်ရှားစေတဲ့ Acetylcholineဓါတ်တွေကိုဖျက်ဆီး
ပစ်နိုင်ပါတယ်)
လှုပ်ရှားစေတဲ့Acetylcholineဟာအလိုအလျှောက်အာရုံကြောစနစ်မှာလည်းဒီအတိုင်းပဲဆောင်ရွက်
နေတဲ့အတွက် နှလုံးခုန်တာ၊အသက်ရှုတာနဲ့အူလမ်းကြောင်းလှုပ်ရှားတာတွေဟာအလိုအလျှောက်
ဖြစ်ပေါ်နေတာဖြစ်ပါတယ်။
ဗဟိုအာရုံကြောစနစ်မှာလည်း Acetylcholineဟာ လုပ်ငန်းတာဝန်များစွာကိုဆောင်ရွက်ပေးနေ
တယ်လို့ဆိုပါတယ် မှတ်ဉာဏ်နဲ့ လေ့ကျင့်သင်ကြားနိုင်မှုဟာ Acetylcholine ဓါတ်နဲ့အများကြီး
ဆိုင်ပါတယ် လူတွေမှာ Acetylcholine ထွက်နှုန်းနည်းလာတဲ့အခါ အယ်ဇိုင်းမားလို့ခေါ်တဲ့
မှတ်ဉာဏ်ချို့ယွင်းတဲ့ရောဂါဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။
ဒီဖြစ်စဉ်ကိုသိရှိလာတဲ့လူသားတွေဟာ အဖျက်အင်ဇိုင်းCholinesterases ရဲ့စွမ်းရည်ကိုဖျက်ဆီးပစ်
နိုင်တဲ့ Anticholinesterases ဆေးတွေကိုတီထွင်ဖန်တီးခဲ့ပြီး Acetylcholineတွေဖျက်ဆီးခံရမှုကို
တားပေးနိုင်ခဲ့တဲ့အတွက် Acetylcholineတွေမပျက်စီးတော့ပဲကြွက်သားတွေရဲ့အလုပ်လုပ်နိုင်စွမ်း
ပိုကောင်းလာစေခဲ့ပါတယ်။
လူသားတွေဖန်တီးထားတဲ့Physostigmine နဲ့ Neostigmineကဲ့သို့Anticholinesterases ဆေးတွေ
ကို အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းရောဂါတွေနဲ့ ကြွက်သားအားနည်းတဲ့ရောဂါတွေမှာ ကြွက်သားတွေ
အားကောင်းအောင် အသုံးပြုနေနိုင်ကြပြီဖြစ်ပါတယ်။
ကြွက်သားအားနည်းရောဂါ(သို့)ခွေးဒူလာရောဂါအကြောင်းဆက်လက်ဖတ်ရှုရန် LINK ကို
နှိပ်ပါ===>> LINK
အဲဒီ Acetylcholine ကို အသည္းနဲ႔အာရံုေၾကာအဖုေလးေတြကေနထြက္တဲ့ acetylcholinesterase အင္ဇိုင္းက အလ်ွင္အျမန္ဖ်က္ဆီးပစ္ေလ့ရွိပါတယ္ လူသတၱဝါေတြရဲ႕လႈပ္ရွားမႈျဖစ္စဥ္ကို အေသးစိပ္ရွာေဖြေဖာ္ထုပ္ေပးခဲ့တာကေတာ့ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးပညာရွင္ Arthur James Ewins နဲ႔ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးဇီဝကမၼေဗဒပညာရွင္ Otto Loewi တို႔ျဖစ္ပါတယ္
ခႏၲာကိုယ္ထဲမွာ acetylcholine ဓါတ္ရွိေနေၾကာင္းကို Arthur James Ewins ၁၉၁၃ ခုႏွစ္မွာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး acetylcholine ရဲ႕အလုပ္လုပ္ပံုအေသးစိပ္ကိုေတာ့ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ ေရာက္မွ ဂ်ာမန္ပညာရွင္ Otto Loewi ကေဖာ္ထုတ္တင္ျပခဲ့ပါတယ္ Otto Loewi ဟာ ခႏၲာကိုယ္ထဲက vagus နဗ္ေၾကာကိုလံႈ႕ဆြၿပီး acetylcholine ထြက္လာေအာင္လုပ္ႏိုင္ေၾကာင္းနဲ႔ acetylcholine ထြက္လာတဲ့အခါမွာ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းဟာ အလြန္ေႏွးသြားေၾကာင္းကို လက္ေတြ႕ျပသခဲ့ပါတယ္ ဆက္လက္ၿပီး acetylcholine ဓါတ္ဟာ ေက်ာရိုးရွိသတၱဝါေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားၾကြက္သားမ်ွင္ေလးေတြရဲ႕ထိပ္ဖ်ားဖက္မွာရွိတဲ့ အာရံုေၾကာအဖုေတြကေနထြက္ရွိေနေၾကာင္း အေသးစိပ္ေဖာ္ထုပ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္မွာ အဲဒီပညာရွင္(၂)ဦးစလံုးကို ဇီဝေဆးပညာဆိုင္ရာႏိုဗယ္ဆု ခ်ီးျမွင့္ခဲ့ပါတယ္
အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး လူသတၱဝါေတြလႈပ္ရွားေစတဲ့ acetylcholine ဓါတ္ဟာ အာရံုေၾကာကေန အခ်က္အလက္ေတြကို ၾကြက္သားဆီပို႔ေပးတဲ့ ပထမဦးဆံုးေသာ neurotransmitter အျဖစ္ေဆးပညာေလာကမွာ သိရွိနားလည္ခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္
ခႏၲာကိုယ္က ၾကြက္သားေတြအလုပ္လုပ္ပံုကေတာ့ ဦးေႏွာက္ကအမိန္႔ေပးလိုက္တဲ့အခ်က္ျပေတြဟာ အာရံုေၾကာေတြကေနတဆင့္ေရာက္လာရင္ cholinergic neurons လို႔ေခၚတဲ့အဖုေလးထဲကေန acetylcholine ေတြကို neuromuscular junction လို႔ေခၚတဲ့ ၾကြက္သားနဲ႔အာရံုေၾကာ ဆက္တဲ့ေနရာဆီကိုလႊတ္ထုတ္ေပး လိုက္ပါတယ္
အဲဒီေနရာကိုေရာက္လာတဲ့ acetylcholine ဟာ ၾကြက္သားမ်ွင္ရဲ႕အေျမွးမွာရွိတဲ့ လက္ခံေမာ္လီက်ဴးနဲ႔ေပါင္းစပ္လိုက္ပါတယ္
အဲလိုေပါင္းလိုက္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၾကြက္သားအေျမွးရဲ႕စိမ့္ဝင္အားကက်ဆင္းသြားၿပီး ၾကြက္သားမ်ွင္ရဲ႕ေဘးမွာရွိေနတဲ့ ဆိုဒီယမ္အိုင္ယြန္းေတြဟာ ၾကြက္သားမ်ွင္ထဲကို ခ်က္ခ်င္းတိုးဝင္လာၾကပါတယ္ အဲဒီအခါမွာၾကြက္သားမ်ွင္ကက်ံဳ႕သြားပါတယ္ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလိုပဲ အသင့္ရွိေနတဲ့ acetylcholinesterase အင္ဇိုင္းက အဲဒီေနရာက acetylcholine ဓါတ္ေတြကိုဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ျပန္ပါတယ္ ဒီလိုျဖစ္စဥ္ဟာ ဦးေႏွာက္က အမိန္႕ေပးတဲ့လ်ွပ္စစ္လိႈင္းေတြေရာက္လာတိုင္း ျပန္လည္ျဖစ္ေပၚေနျပန္ပါတယ္ ခႏၲာကိုယ္တစ္ခုလံုးမွာရွိတဲ့ၾကြက္သားေတြအားလံုးဟာ ဒီလိုနည္းနဲ႔က်ံဳ႕ျခင္းအားျဖင့္ လႈပ္ရွားၿပီး လူနဲ႔တိရစာၦန္ေတြဟာလႈပ္ရွားစားေသာက္ေနႏိုင္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္
(အစာအဆိပ္သင့္ေစတဲ့ Clostridium botulinum ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြကထြက္တဲ့ အဆိပ္ရည္ botulinum toxin ေတြဟာလည္း လူပ္ရွားေစတဲ့ Acetylcholine ဓါတ္ေတြကိုဖ်က္ဆီးပစ္ႏိုင္ပါတယ္
အစာဆိပ္သင့္ျခင္းအေၾကာင္းၾကည့္ပါ ===>> LINK )
လႈပ္ရွားေစတဲ့ acetylcholine ဟာ အလိုအေလ်ွာက္အာရံုေၾကာစနစ္မွာလည္း ဒီအတိုင္းပဲေဆာင္ရြက္ေနတဲ့အတြက္ ႏွလံုးခုန္တာ အသက္ရႈတာနဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းလႈပ္ရွားတာေတြဟာ အလိုအေလ်ွက္ျဖစ္ေပၚေနတာျဖစ္ပါတယ္
ဗဟိုအာရံုေၾကာစနစ္မွာလည္း acetylcholine ဟာ လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ားစြာကိုေဆာင္ရြက္ေပးေနတယ္လို႔ဆိုပါတယ္ မွတ္ဥာဏ္နဲ႔ ေလ့က်င့္သင္ၾကားႏိုင္မႈဟာ acetylcholine ဓါတ္နဲ႔အမ်ားႀကီးဆိုင္ပါတယ္ လူေတြမွာ acetylcholine ထြက္ႏႈန္းနည္းလာတဲ့အခါ အယ္ဇိုင္းမားလို႔ေခၚတဲ့မွတ္ဥာဏ္ခ်ိဳ႕ယြင္းတဲ့ေရာဂါျဖစ္လာတတ္ပါတယ္
ဒီျဖစ္စဥ္ကိုသိရွိလာတဲ့အခါ လူသားေတြဟာ အဖ်က္အင္ဇိုင္း cholinesterases ရဲ႕စြမ္းရည္ကိုဖ်က္ဆီးပစ္ႏိုင္တဲ့ anticholinesterases ေဆးေတြကိုတီထြင္ဖန္တီးခဲ့ၿပီး acetylcholine ေတြဖ်က္ဆီးခံရမႈကိုတားေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့အတြက္ acetylcholine ေတြမပ်က္စီးေတာ့ပဲ ၾကြက္သားေတြရဲ႕အလုပ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းပိုေကာင္းလာေစခဲ့ပါတယ္
လူသားေတြဖန္တီးထားတဲ့ physostigmine နဲ႔ neostigmine ကဲ့သို႔ anticholinesterases ေဆးေတြကို အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္းေရာဂါေတြနဲ႔ ၾကြက္သားအားနည္းတဲ့ေရာဂါေတြမွာ ၾကြက္သားေတြအားေကာင္းေအာင္ အသံုးျပဳေနၾကၿပီျဖစ္ပါတယ္
ၾကြက္သားအားနည္းေရာဂါ(သို႔)ေခြးဒူလာေရာဂါအေၾကာင္းဆက္လက္ဖတ္ရႈရန္ LINK ကိုႏွိပ္ပါ===>> LINK
