ပီကျူထရီအကြိတ်ဟာဦးနှောက်အလည်တည့်တည့်လောက်နေရာရဲ့အောက်ဖက်မှာ တည်ရှိနေတဲ့
အကြိတ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်ပီကျူထရီအကြိတ်ကိုအကြမ်းအားဖြင့် ရှေ့ဖက်အခြမ်း anterior lobeနဲ့
နောက်ဖက်အခြမ်း posterior lobe ဆိုပြီး(၂)ပိုင်းခွဲခြားလေ့လာနိုင်ပါတယ်၊ ပီကျူထရီအကြိတ်ဟာ
ခန္တာကိုယ်အသက်ရှင်သန် ရေးမှာအရေးကြီးတဲ့ဇီဝလုပ်ငန်းတွေကိုဆောင်ရွက်ဖို့ညွှန်ကြားပေးနိုင်တဲ့
ဟိုမုန်းဓာတ်များစွာကို အချိန်ကိုက် လိုအပ်သလိုထုတ်လွှတ်ပေးနေတဲ့အတွက် အလွန်အရေးပါတဲ့
အကြိတ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
ပီကျူထရီအကြိတ်ရဲ့ရှေ့ဖက်အခြမ်း anterior lobe ကနေ ထုတ်လုပ်ပေးနေတဲ့ဟိုမုန်း(၆)မျိုး
ရှိပါတယ် အဲဒါတွေကတော့
(၁) ကော်တီကိုထရိုပင်ဟိုမုန်း- Corticotropin (adrenocorticotropic hormone)
ဒီဟိုမုန်းကတော့ ကျောက်ကပ်ဘေးနားမှာရှိတဲ့ အက်ဒရီနယ်ဂလင်းတွေကနေ ကော်တီကို
စတီးရွီုက်ဟိုမုန်းနဲ့ mineralocorticoids ဟိုမုန်း(၂)မျိုးကိုထုတ်ပေးအောင် အမိန့်ပေးပါတယ် ။
(၂) ကြီးထွားဟိုမုန်း- Growth hormone (somatotropin)
ဒီဟိုမုန်းကတော့ ခန္တာကိုယ်ထဲမှာ အသားဓာတ် အဆီဓာတ်နဲ့ ကဇီဓာတ်တွေတည်ဆောက်အောင်
အမိန့်ပေးခြင်းအားဖြင့် ခန္တာကိုယ်ကိုကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးလာစေအောင်စီမံပေးပါတယ်။
see also === >> Link
(၃) မျိုးဥလှုံ့ဟိုမုန်း- Growth hormone (somatotropin)
ဒီဟိုမုန်းကတော့ အထီးတွေရဲ့မျိုးဥတွေထဲမှာ သုက်ကောင်တွေဖြစ်လာအောင် တည်ဆောက်
ဖို့လှုံ့ဆွပေးတဲ့အပြင် အမတွေရဲ့မျိုးဥအိမ်ထဲမှာ အမမျိုးဥတွေ ဖြစ်လာအောင်တည်ဆောက်ဖို့
အမိန့်ပေးပါတယ်။
(၄) မျိုးဥခြွေဟိုမုန်း(Luteinizing hormone)
ဒီဟိုမုန်းကတော့ အထီးတွေရဲ့မျိုးဥတွေထဲကနေ အဖိုဟိုမုန်းတွေထွက်လာစေဖို့ ဖို့လှုံ့ဆွပေးတဲ့
အပြင်အမတွေရဲ့မျိုးဥအိမ်ထကနေ အမမျိုးဥတွေ ခြွေချပေးဖို့ အချိန်ကိုက်အမိန့်ပေးတဲ့အလုပ်နဲ့
သန္ဓေသားလေးတွေပျက်ကျမသွားအောင် စောင့်ရှောက်ပေး နေတဲ့အရည်ကြည်အိတ်(corpus
luteum)ကိုတည်ဆောက်ဖို့အချိန်ကိုက်ညွှန်ကြားပေးပါတယ်။
(၅) ပရိုလက်တင်ဟိုမုန်း(Prolactin)
ဒီဟိုမုန်းကတော့ သားပေါက်ပြီးချိန်မှာ မိခင်ရဲ့နို့အုံထဲမှာနို့ရည်တွေဖြစ်ပေါ်လာစေဖို့နဲ့ နို့အုံထဲကနေ
နို့ချပေးဖို့အချိန်ကိုက်ညွှန်ကြားပေးပါတယ်။
(၆) သိုင်းရွိုက်လှုံ့ဟိုမုန်း(Thyroid-stimulating hormone)
ဒီဟိုမုန်းကတော့လည်ပင်းပိုင်းမှာရှိနေတဲ့သိုင်းရွိုက်အကြိတ်တွေထဲမှာသိုင်းရွိုက်ဟိုမုန်းတွေဖြစ်ပေါ်
လာစေဖို့နဲ့ဘယ်အချိန်မှာဘယ်လောက်ပမာဏညှစ်ထုတ်ပေးရမယ်ဆိုတာကိုအချိန်ကိုက်ညွှန်ကြား
ပေးနေပါတယ်။
ပီကျူထရီအကြိတ်ရဲ့နောက်ဖက်အခြမ်းကနေ ထုတ်ပေးနေတဲ့ဟိုမုန်း(၂)မျိုးရှိပြီး အဲဒါတွေကတော့
(၁) ဆီးထိမ်းဟိုမုန်း(Antidiuretic hormone)
ဒီဟိုမုန်းကို လို့လည်းခေါ်ကြပါသေးတယ်ဒီဟိုမုန်းကတော့ကျောက်ကပ်ထဲကနေဆီးတွေကိုအလွန်
အကျွံမစွန့်ထုတ်အောင်ထိမ်းပေးခြင်းအားဖြင့် ခန္တာကိုယ်ထဲကနေ ရေတွေအလွန်အကျွံဆုံးရှုံးမသွား
အောင်ထိမ်းချုပ်ပေးလျှက်ရှိပါတယ်။
(၂) ညှစ်အားဟိုမုန်း(Oxytocin hormone)
ဒီဟိုမုန်းကတော့ ခန္တာကိုယ်တစ်ခုလုံးမှာရှိတဲ့ ကြွက်သားနု(Smooth muscles) တွေကိုလှုပ်ရှား
အောင်အမိန့်ပေးနိုင်တဲ့အတွက် ဆီးတွေဝမ်းတွေသွားတဲ့အခါမျိုးနဲ့ ကလေးမွေးဖွားတဲ့အချိန်မျိုးတွေ
မှာသားအိမ်ကနေညှစ်အားဖြစ်စေပြီးမွေးဖွားခြင်းကိုလွယ်ကူစေပါတယ်။
ကလေးကိုနို့တိုက်တဲ့အခါမှာလည်းနို့အုံထဲကနို့တွေကိုညှစ်ထုတ်ပေးစေဖို့ညွှန်ကြားပေးပါတယ်။
