လူအပါအဝင္ေသြးေႏြးသတၲဝါေတြအားလံုးရဲ႕ေသြးထဲမွာ ေသြးကိုခဲေစတတ္တဲ့ platelet လို႔ေခၚတဲ့ဆဲလ္ေလးေတြအမ်ားအျပားပါရွိေနပါတယ္ အဲဒီ platelet ေတြဟာျခင္ဆီရိုးထဲမွာရွိတဲ့ megakaryocyte လို႔ေခၚတဲ့ဆဲလ္ေတြကေနေျပာင္းလဲျဖစ္ေပၚလာတာျဖစ္ၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕က thrombocytes ေတြလို႔လည္းေခၚၾကပါတယ္ platelet ေတြဟာအသက္ရွင္သန္ေရးအတြက္မရွိမျဖစ္အေရးပါတာမို႔ ခႏၲာကိုယ္ကလည္းလိုအပ္သေလာက္ကို မျပတ္ထုတ္လုပ္ေပးေနတာျဖစ္ပါတယ္
အဲဒီ platelet ေတြကိုပ်က္စီးေစၿပီး နည္းပါးသြားေစတဲ့ေရာဂါေတြရွိတဲ့အနက္ IMT လို႔အတိုေကာက္ေခၚတဲ့ Immune-mediated thrombocytopenia ေရာဂါဟာ ေခြးေၾကာင္ေတြရဲ႕ကိုယ္ခံစြမ္းအားစနစ္ေဖာက္ျပန္ရာကေနျဖစ္ေပၚလာတဲ့ေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္ ကိုယ္ခံစြမ္းအားေဖာက္ျပန္လာတဲ့အခါ ေသြးထဲက platelet ေတြကိုအလြန္အက်ြံသံုးစြဲပစ္လိုက္တဲ့အတြက္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မႈက လိုက္မမီေတာ့တဲ့အခါမွာ platelet ေတြနည္းပါးလာၿပီး ေသြးယိုေရာဂါ-Immune-mediated thrombocytopenia (IMT) ကို စတင္ခံစားလာရတာျဖစ္ပါတယ္
ဒီေရာဂါျဖစ္စမွာ သိသာထင္ရွားတဲ့ေရာဂါလကၡဏာေတြျပသေလ့သိပ္မရွိပါဘူး ဒါေပမယ့္ေသခ်ာသတိထားၿပီးၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ႏႈတ္ခမ္းရဲ႕အတြင္းဖက္ နားရြက္ရဲ႕အတြင္းဖက္နဲ႔ ဝမ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္းေနရာေတြလို အေမႊးမေပါက္တဲ့ေနရာေတြမွာေသြးေခ်ဥေနတဲ့ အကြက္ေလးေတြျဖစ္လာတာကိုစတင္ျမင္ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္
အဲဒါကေတာ့ ေခြးရဲ႕ေသြးထဲမွာ ရွိသင့္ရွိထိုက္တဲ့ platelet ပမာဏမရွိေတာ့တဲ့အတြက္ ေသြးမခဲႏိုင္တဲ့ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ေပၚေနတာျဖစ္ၿပီး အေမႊးအမ်ွင္မရွိတဲ့ေနရာေတြမွာ အလြယ္တကူျမင္ရတဲ့သေဘာျဖစ္ပါတယ္ ရက္ၾကာလာတာနဲ႔အမ်ွ မ်က္လံုးတို႔ ႏွာေခါင္းတို႔ကေနေသြးယိုတာမ်ိဳးနဲ႔ ဆီးေတြဝမ္းေတြသြားတဲ့အခါေသြးစေတြပါလာတာမ်ိဳးေတြျဖစ္လာတတ္ပါတယ္
ဒီလိုအေျခအေနျဖစ္လာရင္ အလ်ွင္အျမန္ကုသဖို႔အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္ အကယ္၍အခ်ိန္မီကုသျခင္းမရွိရင္ေတာ့ အေျခအေနပိုဆိုးလာၿပီး ရင္ေခါင္းနဲ႔အဆုပ္ထဲမွာ ေသြးေတြယိုစိမ့္ထြက္ၿပီး ေသြးမခဲႏိုင္တဲ့အတြက္ေသြးလြန္ၿပီး အသက္ဆံုးရံႈးတတ္ပါတယ္ ဒီလိုအခ်ိန္မွာေသြးကိုေဖာက္ယူၿပီးဓါတ္ခြဲခန္းမွာစစ္ေဆးၾကည့္တဲ့အခါ platelet လို႔ေခၚတဲ့ Thrombocytes ေတြရဲ႕ပါဝင္မႈဟာ 40,000/ul ေအာက္အထိေလ်ွာ့နည္းေနတာကိုေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္
ဒီေရာဂါကိုကုသတဲ့အခါမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေခြးရဲ႕ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို ေလ်ွာ့က်ေစတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ကုသေပးရမွာျဖစ္ၿပီး ဒီေရာဂါအတြက္အေကာင္းဆံုးကုထံုးရယ္လို႔ တိတိက်က်မရွိေသးဘူူးလို႔ဆိုပါတယ္ ျဖစ္ပြားေနတဲ့အေျခအေနေပၚမွာမူတည္ၿပီး ကုသမယ့္ဆရာဝန္ကစဥ္းစားသံုးသပ္ၿပီးလိုအပ္သလို ကုသေပးရတာျဖစ္ပါတယ္
တိရစာၦန္ေဆးပညာပါရဂူ ေဒါက္တာ Rance K. Sellon(DVM, PhD, DACVIM)ရဲ႕ အယူအဆအရ
Prednisone စားေဆးကို 1 mg/kg ႏႈန္းနဲ႔ (၁၂)နာရီျခားတိုင္းတိုက္ေက်ြးၿပီး တၿပိဳင္တည္းမွာ Azathioprine(IMURAN)စားေဆးကို 1-2 mg/kg ႏႈန္းနဲ႔ (၂၄)နာရီျခားတိုင္းပူးတြဲတိုက္ေက်ြးကုသရမွာျဖစ္ပါတယ္ ဒီလိုေဆးတိုက္ေက်ြးကုသမႈကို (၁၄)ရက္တိတိဆက္တိုက္ျပဳလုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္
ကိုယ္ခံစြမ္းအားက်ေစဖို႔အတြက္ cyclosporine A (သို႔) leflunomide ေဆးကိုလည္းအသံုးျပဳႏိုင္ေၾကာင္း အႀကံျပဳထားပါတယ္
ေခြရဲ႕အေျခအေနတိုးတက္မႈအေပၚမူတည္ၿပီး လိုအပ္ရင္ ဓါတ္ဆားရည္ပုလင္းႀကီးခ်ိတ္တာတို႔ ေသြးသြင္းကုသတာတို႔ကိုလည္းဆာင္ရြက္ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္
တိရစာၦန္ေရာဂါကုဆရာဝန္ Dr. Leah Cohn ကေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါေဆးျဖစ္တဲ့ vincristine အေၾကာေဆးကို (0.02 mg/kg) ႏႈန္းနဲ႔တစ္ႀကိမ္ထိုးႏွံၿပီး Barium Sulfate ေဆးကို တိုက္ေက်ြးျခင္းအားျဖင့္ အူထဲမွာေသြးယိုစိမ့္ေနမႈကို သက္သာေစႏိုင္ေၾကာင္းသုေတသနျပဳထုတ္ေဖာ္တင္ျပခဲ့ပါတယ္
ေဆးကုသမႈနဲ႔အတူေသြးထဲမွာ platelet ပမာဏျပန္လည္ျမင့္တက္လာရင္ေတာ ဒီေရာဂါဟာသက္သာေပ်ာက္ကင္းလာႏိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္
ဒါေပမယ့္ကုသေနစဥ္ ေသြးအတြင္းမွာ BUN ပမာဏျမင့္တက္လာတဲ့ေခြးေတြကေတာ့ ေျမာ္လင့္ခ်က္သိပ္မေကာင္းႏိုင္ပါေၾကာင္းတင္ျပအပ္ပါတယ္
အဲဒီ platelet ေတြကိုပ်က္စီးေစၿပီး နည္းပါးသြားေစတဲ့ေရာဂါေတြရွိတဲ့အနက္ IMT လို႔အတိုေကာက္ေခၚတဲ့ Immune-mediated thrombocytopenia ေရာဂါဟာ ေခြးေၾကာင္ေတြရဲ႕ကိုယ္ခံစြမ္းအားစနစ္ေဖာက္ျပန္ရာကေနျဖစ္ေပၚလာတဲ့ေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္ ကိုယ္ခံစြမ္းအားေဖာက္ျပန္လာတဲ့အခါ ေသြးထဲက platelet ေတြကိုအလြန္အက်ြံသံုးစြဲပစ္လိုက္တဲ့အတြက္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မႈက လိုက္မမီေတာ့တဲ့အခါမွာ platelet ေတြနည္းပါးလာၿပီး ေသြးယိုေရာဂါ-Immune-mediated thrombocytopenia (IMT) ကို စတင္ခံစားလာရတာျဖစ္ပါတယ္
ဒီေရာဂါျဖစ္စမွာ သိသာထင္ရွားတဲ့ေရာဂါလကၡဏာေတြျပသေလ့သိပ္မရွိပါဘူး ဒါေပမယ့္ေသခ်ာသတိထားၿပီးၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ႏႈတ္ခမ္းရဲ႕အတြင္းဖက္ နားရြက္ရဲ႕အတြင္းဖက္နဲ႔ ဝမ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္းေနရာေတြလို အေမႊးမေပါက္တဲ့ေနရာေတြမွာေသြးေခ်ဥေနတဲ့ အကြက္ေလးေတြျဖစ္လာတာကိုစတင္ျမင္ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္
အဲဒါကေတာ့ ေခြးရဲ႕ေသြးထဲမွာ ရွိသင့္ရွိထိုက္တဲ့ platelet ပမာဏမရွိေတာ့တဲ့အတြက္ ေသြးမခဲႏိုင္တဲ့ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ေပၚေနတာျဖစ္ၿပီး အေမႊးအမ်ွင္မရွိတဲ့ေနရာေတြမွာ အလြယ္တကူျမင္ရတဲ့သေဘာျဖစ္ပါတယ္ ရက္ၾကာလာတာနဲ႔အမ်ွ မ်က္လံုးတို႔ ႏွာေခါင္းတို႔ကေနေသြးယိုတာမ်ိဳးနဲ႔ ဆီးေတြဝမ္းေတြသြားတဲ့အခါေသြးစေတြပါလာတာမ်ိဳးေတြျဖစ္လာတတ္ပါတယ္
ဒီလိုအေျခအေနျဖစ္လာရင္ အလ်ွင္အျမန္ကုသဖို႔အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္ အကယ္၍အခ်ိန္မီကုသျခင္းမရွိရင္ေတာ့ အေျခအေနပိုဆိုးလာၿပီး ရင္ေခါင္းနဲ႔အဆုပ္ထဲမွာ ေသြးေတြယိုစိမ့္ထြက္ၿပီး ေသြးမခဲႏိုင္တဲ့အတြက္ေသြးလြန္ၿပီး အသက္ဆံုးရံႈးတတ္ပါတယ္ ဒီလိုအခ်ိန္မွာေသြးကိုေဖာက္ယူၿပီးဓါတ္ခြဲခန္းမွာစစ္ေဆးၾကည့္တဲ့အခါ platelet လို႔ေခၚတဲ့ Thrombocytes ေတြရဲ႕ပါဝင္မႈဟာ 40,000/ul ေအာက္အထိေလ်ွာ့နည္းေနတာကိုေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္
ဒီေရာဂါကိုကုသတဲ့အခါမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေခြးရဲ႕ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို ေလ်ွာ့က်ေစတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ကုသေပးရမွာျဖစ္ၿပီး ဒီေရာဂါအတြက္အေကာင္းဆံုးကုထံုးရယ္လို႔ တိတိက်က်မရွိေသးဘူူးလို႔ဆိုပါတယ္ ျဖစ္ပြားေနတဲ့အေျခအေနေပၚမွာမူတည္ၿပီး ကုသမယ့္ဆရာဝန္ကစဥ္းစားသံုးသပ္ၿပီးလိုအပ္သလို ကုသေပးရတာျဖစ္ပါတယ္
တိရစာၦန္ေဆးပညာပါရဂူ ေဒါက္တာ Rance K. Sellon(DVM, PhD, DACVIM)ရဲ႕ အယူအဆအရ
Prednisone စားေဆးကို 1 mg/kg ႏႈန္းနဲ႔ (၁၂)နာရီျခားတိုင္းတိုက္ေက်ြးၿပီး တၿပိဳင္တည္းမွာ Azathioprine(IMURAN)စားေဆးကို 1-2 mg/kg ႏႈန္းနဲ႔ (၂၄)နာရီျခားတိုင္းပူးတြဲတိုက္ေက်ြးကုသရမွာျဖစ္ပါတယ္ ဒီလိုေဆးတိုက္ေက်ြးကုသမႈကို (၁၄)ရက္တိတိဆက္တိုက္ျပဳလုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္
ကိုယ္ခံစြမ္းအားက်ေစဖို႔အတြက္ cyclosporine A (သို႔) leflunomide ေဆးကိုလည္းအသံုးျပဳႏိုင္ေၾကာင္း အႀကံျပဳထားပါတယ္
ေခြရဲ႕အေျခအေနတိုးတက္မႈအေပၚမူတည္ၿပီး လိုအပ္ရင္ ဓါတ္ဆားရည္ပုလင္းႀကီးခ်ိတ္တာတို႔ ေသြးသြင္းကုသတာတို႔ကိုလည္းဆာင္ရြက္ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္
တိရစာၦန္ေရာဂါကုဆရာဝန္ Dr. Leah Cohn ကေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါေဆးျဖစ္တဲ့ vincristine အေၾကာေဆးကို (0.02 mg/kg) ႏႈန္းနဲ႔တစ္ႀကိမ္ထိုးႏွံၿပီး Barium Sulfate ေဆးကို တိုက္ေက်ြးျခင္းအားျဖင့္ အူထဲမွာေသြးယိုစိမ့္ေနမႈကို သက္သာေစႏိုင္ေၾကာင္းသုေတသနျပဳထုတ္ေဖာ္တင္ျပခဲ့ပါတယ္
ေဆးကုသမႈနဲ႔အတူေသြးထဲမွာ platelet ပမာဏျပန္လည္ျမင့္တက္လာရင္ေတာ ဒီေရာဂါဟာသက္သာေပ်ာက္ကင္းလာႏိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္
ဒါေပမယ့္ကုသေနစဥ္ ေသြးအတြင္းမွာ BUN ပမာဏျမင့္တက္လာတဲ့ေခြးေတြကေတာ့ ေျမာ္လင့္ခ်က္သိပ္မေကာင္းႏိုင္ပါေၾကာင္းတင္ျပအပ္ပါတယ္
