မျက်လုံးတစ်ဖက်သိမ်‌သောရောဂါ (Horner’s syndrome)

ဒီရောဂါကို oculosympathetic paresis လို့လည်းခေါ်ပါတယ်၊ ရောဂါရဲ့အထင်ရှားဆုံးလက္ခဏာက မျက်လုံးတစ်ဖက်မှေးနေတာပါပဲ၊ လူတွေမှာ ဒီရောဂါဖြစ်ပွားတာကို ပထမဆုံးဖော်ထုတ်တင်ပြနိုင်ခဲ့သူဟာ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံက မျက်စိအထူးကုဆရာဝန် Johann Friedrich Horner ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ သူ့ကိုဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် သူ့နာမည်ကိုအစွဲပြုပြီး ဒီရောဂါကို Horner’s syndrome လို့ အမည်ပေးထားတာဖြစ်ပါတယ်။

 

ခွေးကြောင်တွေမှာဖြစ်ပွားတဲ့ Horner's syndrome ဆိုတာက အာရုံကြောနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်၊ မျက်လုံးနဲ့ မျက်လုံးရဲ့အနီးတစ်ဝိုက်ကိုထိန်းချုပ်တဲ့  အာရုံကြောတွေပျက်စီးခြင်း သို့မဟုတ် အနှောင့်အယှက်ပြုခံရခြင်းကြောင့် ဒီရောဂါလက္ခဏာတွေ ဖြစ်ပေါ်လာတာဖြစ်ပါတယ်။

 

ခွေးကြောင်တွေမှာ Horner’s syndrome ဖြစ်ပွားရင်တွေ့ရတတ်တဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေကတော့-

(၁) Miosis -  မျက်လုံးတစ်ဖက်ရဲ့ သူငယ်အိမ်က အခြားတစ်ဖက်ကမျက်လုံးရဲ့သူငယ်အိမ်ထက် ပိုကျဉ်းသွားခြင်းကို ပြောတာဖြစ်ပါတယ်၊

 

(၂) Ptosis : မျက်လုံးတစ်ဖက်ရဲ့အပေါ်မျက်ခွံကို လေဖြန်းတဲ့အတွက် မျက်လုံးအပေါ်ကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖုံးပြီး လှုပ်ရှားဖို့ခက်နေတဲ့လက္ခဏာဖြစ်ပါတယ်။

 

(၃) မျက်တွင်းကျခြင်း(Enophthalmos)- ဒါကတော့ မျက်လုံး တစ်ဖက်ဟာ အခြားတစ်ဖက်ကမျက်လုံးထက် ပိုသေးငယ်လာပြီး မျက်လုံးအိမ်ထဲမှာချိုင့်ဝင်နေနေတဲ့လက္ခဏာဖြစ်ပါတယ်။

 

(၄) တတိယမျက်ခွံ(Third eye-lid)တိုးထွက်လာခြင်း - တတိယမျက်ခွံဆိုတာက မျက်လုံးရဲ့အတွင်းဖက်ထောင့်မှာသဘာဝအတိုင်းရှိနေတဲ့ အမြှေးပါးဖြစ်ပါတယ်၊ အဲဒီတတိယမျက်ခွံဟာ မျက်လုံးပေါ်ကိုတိုးထွက်နေတဲ့လက္ခဏာဖြစ်ပါတယ်။

 

ခွေးကြောင်တွေရဲ့ ဦးခေါင်း သို့မဟုတ် လည်ပင်းမှာ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်း၊ နားထဲကိုရောဂါပိုးဝင်ခြင်း၊ အကြိတ် သို့မဟုတ် အာရုံကြောတွေကိုထိခိုက်စေတဲ့ ရောဂါတွေကြောင့် Horner Syndrome   ဖြစ်ပွားလာတတ်ပါတယ်၊ တစ်ခါတစ်ရံမှာ အကြောင်းရင်းကိုမသိရပဲလည်းဖြစ်ပွားတတ်ပါ‌သေးတယ်။

 

မိမိရဲ့‌ခွေး သို့မဟုတ် ကြောင်ရဲ့မျက်လုံးမှာ Horner’s syndrome  လက္ခဏာတွေကို တွေ့လာရင်၊ တိရစ္ဆာန်ရောဂါကုဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်ဖို့လိုပါတယ်၊ ဒါမှသာရောဂါရဲ့ အကြောင်းအရင်းကို ဆုံးဖြတ်ပြီး သင့်လျော်တဲ့ကုသမှုတွေလုပ်‌ပေးနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်၊

 

 

 

 

 

 

ခွေးတွေမှာဖြစ်တတ်တဲ့ အတက်ရောဂါ (Stokes-Adams Syndrome)

Stokes-Adams Syndrome လို့ခေါ်တဲ့ အတက်ရောဂါဟာ နှလုံးကိုထိခိုက်တဲ့ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်၊  ဒီရောဂါဟာခွေးတွေမှာသာမက လူတွေမှာလည်း ဖြစ်ပွားတတ်တဲ့ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။  ခွေးတွေမှာ ဒီရောဂါဖြစ်ရင် သွားတွေယိုင်နည့်လာတတ်တဲ့အပြင် အားအင်ချည့်နဲ့ခြင်းနဲ့ ရုတ်တရက်လဲကျခြင်း၊ စတဲ့လက္ခဏာတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်၊ အဲလိုလဲကျတာက စက္ကန့်အနည်းငယ်ကနေ မိနစ်များစွာအထိလည်းကြာတတ်ပါတယ်၊ တစ်ချို့ခွေးတွေကျတော့ ရံဖန်ရံခါတက်လိုက် ချက်ချင်းပြန်ကောင်းသွားလိုက်ဖြစ်‌တတ်ပါတယ်။

ကျန်းမာနေတဲ့နှလုံးအလုပ်လုပ်ပုံကိုကြည့်ရင် နှလုံးရဲ့ယာဖက်အပေါ်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ Sinoatrial node လို့ခေါ်တဲ့အကြိတ်ဖုလေးကနေ လျှပ်စစ်အချက်ပြတွေကို  စည်းချက်မှန်မှန်ထုတ်ပေးနေတာဖြစ်ပါတယ်၊ ထွက်လာတဲ့လျှပ်စစ်အချက်ပြတွေဟာ နှလုံးရဲ့အပေါ်ခန်းတွေမှာရှိတဲ့ Atrial node လို့ခေါ်တဲ့အကြိတ်ဖုလေးတွေဆီကို ရောက်သွားတဲ့အခါ နှလုံးရဲ့အပေါ်ခန်းကကြွက်သားတွေညှစ်တဲ့အတွက် သွေးတွေဟာအောက်ခန်းတွေဆီရောက်သွားပါတယ် ၊ နှလုံးရဲ့အပေါ်ခန်းကအဲဒီလျှပ်စစ်အချက်ပြတွေဟာ အောက်ခန်းဆီကို စည်းချက်ကျကျ ဆက်လက်စီးဆင်းသွားတဲ့အခါ နှလုံးရဲ့အောက်ခန်းကကြွက်သားတွေက ထပ်ညှစ်ပါတယ်၊ အဲဒီအခါမှာ သွေးတွေဟာခန္တာကိုယ်အနှံ့က လိုအပ်တဲ့‌အင်္ဂါအသီးသီးဆီကို ရောက်သွားပါတယ်။

ဒီဖြစ်စဉ်အတိုင်းနှလုံးဟာ စည်းချက်မှန်မှန်ဆက်လက်ခုန်နေတဲ့အတွက် သွေးကိုခန္တာကိုယ်အနှံ့ပေးပို့နေနိုင်တဲ့အတွက် ကျန်းကျန်းမာမာအသက်ရှင်လှုပ်ရှားနေနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။

နှလုံးအတွင်းကလျှပ်စီးကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတဲ့အကြောင်းအမျိုးမျိုး‌ရှိပါတယ်၊ Dilated cardiomyopathy လို့ခေါ်တဲ့နှလုံးကြွက်သားတွေပျော့သွားတာ၊ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်လာလို့ နှလုံးကြွက်သားတွေပျက်စီးတာ၊ myocarditis , endocarditis နဲ့ pericarditis လို့ခေါ်တဲ့နှလုံးကြွက်သားတွေ‌ယောင်ယမ်းတာအပြင် နှလုံးခုန်ချက်တွေမှန်အောင်အသုံးပြုရတဲ့ Antiarrhythmic drugs ဆေးတွေကို အလွန်အကျွံသုံးမိတာတွေကြောင့် နှလုံးထဲက လျှက်စစ်အချက်ပြဆက်သွယ်မှု‌တွေကို အနှောက်အယှက်ဖြစ်တတ်ပါတယ်၊အဲဒီအခါမျိုး‌တွေမှာ Adams-Stokes Syndrome ရောဂါဖြစ်လာတော့တာပါပဲ၊ ဒီရောဂါ‌ကြောင့် နှလုံးကောင်းကောင်းမညှစ်နိုင်တဲ့အခြေအနေဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ သွေးဖိအားရုတ်တရက်ကျဆင်းသွားပြီး ဦးနှောက်ဆီကိုသွေးထောက်ပံ့မှုလည်း လျှော့နည်းသွားတာကြောင့် မူးပြီးလဲကျသွားတာဖြစ်ပါတယ်။ 

 

ဒီရောဂါကြောင့်ဖြစ်လာတဲ့ လက္ခဏာ‌မျိုးတွေဟာ အခြားကျန်းမာရေးဆိုင်ရာအခြေအနေတွေမှာလည်းဖြစ်တတ်ပါ‌သေးတယ်၊၊ ဒါကြောင့်မို့ အကြောင်းရင်းမှန်ကိုဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့အတွက် လိုအပ်တဲ့စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုနဲ့ ရောဂါရှာဖွေမှုတွေ လုပ်ရပါတယ်။

ဒီရောဂါကိုကုသတဲ့အခါ နှလုံးကိုဦးတည်ကုသရတာဖြစ်တဲ့အတွက် နှလုံးခုန်နှုန်းကိုထိန်းညှိပေးတဲ့ ဆေးဝါးတွေအသုံးပြုရပါတယ်၊ ခေတ်မီတိုးတက်ပြီးငွေကြေးချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံတွေမှာဆိုရင်  နှလုံးခုန်နှုန်းကိုထိန်းညှိဖို့အတွက် နှလုံးထဲမှာလျှပ်စစ်အချက်ပြထုတ်ပေးတဲ့ pacemaker ထည့်ပေးတာမျိုးပြုလုပ်ကြပါတယ်။ အကယ်၍ မိမိရဲ့ခွေးဟာ ရုတ်တရက်လဲကျပြီးမူးမေ့သွားတာမျိုးဖြစ်နေပြီဆိုရင် မှန်ကန်တဲ့ရောဂါရှာဖွေမှုနဲ့ သင့်လျော်တဲ့ကုသမှုအတွက် တိရစ္ဆာန်ရောဂါကုဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်သင့်ပါတယ်။

ခွေးတွေမှာဖြစ်တတ်တဲ့ လေဖြတ်ရောဂါ (Cauda equina syndrome)

Cauda equina ဆိုတာက လက်တင်ဘာသာစကားပါ၊ အဓိပ္ပါယ်က “မြင်းရဲ့အမြီး”လို့အဓိပ္ပါယ်ရပါတယ်၊ ခွေးတစ်ကောင်ရဲ့ကျောရိုးအဆုံးပိုင်းမှာရှိတဲ့ အာရုံကြောအစုအဝေးဟာ ကြောရိုးအာရုံကြောမကြီးကနေ အာရုံကြောလေးတွေအများကြီးခွဲဖြာထွက်နေတဲ့နေရာဖြစ်ပါတယ် အဲဒီလိုခွဲဖြာထွက်နေပုံဟာ မြင်းရဲ့အမြီးနဲ့တူနေတဲ့အတွက် ကျောရိုးအဆုံးပိုင်းမှာရှိတဲ့ အာရုံကြောအစုအဝေးကြီးတစ်ခုလုံးကို cauda equina(မြင်းအမြီး) လို့ခေါ်တာဖြစ်ပါတယ်၊ Cauda equina syndrome ဆိုတဲ့ရောဂါကတော့ အဲဒီအာရုံကြောအစုအဝေးကြီးတစ်ခုလုံး အဖိခံရခြင်း သို့မဟုတ် ပျက်စီးခြင်းကြောင့် အာရုံကြောတွေချို့ယွင်းသွားတဲ့အခြေအနေကိုပြောတာဖြစ်ပါတယ်။

အဲဒီအာရုံကြောအစုအဝေးကြီးဟာ အာရုံကြောအချက်ပြမှုတွေကို နောက်ခြေထောက်နဲ့ တင်ပါးဆုံအတွင်းကအင်္ဂါတွေဆီ အရောက်ပို့ ပေးတဲ့အာရုံကြောတွေဖြစ်ပါတယ်။  ဒီရောဂါဟာ ပြင်းထန်တဲ့လေ့ကျင့်ခဏ်းမျိုး‌တွေလုပ်ရတဲ့ခွေးတွေမှာအဖြစ်များတဲ့ ကျောရိုး‌အဆစ်‌ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်၊ ကျောရိုး‌အဆစ်တိုင်းရဲ့ကြားမှာ ကူရှင်အဖြစ်ခံပေးထားတဲ့ intervertebral disc တွေရှိပါတယ် အဲ့ဒီကူရှင်တွေဟာ အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့်ပေါက်ပြဲသွားတဲ့အခါ cauda equina အာရုံကြောအစုအဝေးအပေါ်ကို ဖိအားသက်ရောက်စေပြီး ရောဂါလက္ခဏာတွေ ဖြစ်‌ပေါ်လာပါတယ်။

ရောဂါလက္ခဏာတွေကတော့ အာရုံကြော‌တွေအဖိခံရမှုရဲ့ပြင်းထန်မှုနဲ့ အဖိခံရတဲ့တည်နေရာပေါ်မူတည်ပြီး ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်၊  အဖြစ်များတဲ့ လက္ခဏာ တွေကတော့ ခြေထောက်တွေအားနည်းခြင်း၊ လမ်းလျှောက်ဖို့ခက်ခဲခြင်း၊  နောက်ခြေထောက်တွေ လုံးဝမလှုပ်ရှားနိုင်တဲ့အတွက်လှုပ်ရှားဖို့တွန့်ဆုတ်ခြင်း၊ အော်ခြင်း၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရတဲ့နေရာကို ထိတဲ့အခါမှာ နာကျင်တဲ့လက္ခဏာတွေ ပြတဲ့အပြင် ရွေ့လျှားသွားလာတဲ့အခါမှာလေဖြတ်သလို နောက်ခြေထောက်တွေတရွတ်တိုက်ဆွဲခြင်းတို့ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

 

ဆီးအိမ်နဲ့ အူ‌တွေဆီ‌ထောက်ပံ့‌ပေးတဲ့အာရုံကြောတွေကိုထိခိုက်ရင် အူလှုပ်ရှားမှုနဲ့ ဆီးသွားခြင်းကို ထိခိုက်စေပါတယ်၊  အမြီးတစ်‌လျှောက်ဆီ‌ကိုထောက်ပံ့‌ပေးတဲ့အာရုံကြောတွေကိုထိခိုက်ရင် အမြီးဟာလုံးဝအကြောသေသွားပြီး ပုံမှန်အမြီးလှုပ်ရှားမှု မလုပ်နိုင်‌တော့တာကို‌တွေ့ရတတ်ပါတယ်၊  အကယ်၍မိမိရဲ့ခွေးဟာ cauda equina syndrome ရောဂါဖြစ်နေတာလို့ သံသယရှိရင် တိရစ္ဆာန်ရောဂါကုဆရာဝန်ထံ ချက်ချင်းသွားရောက်သင့်ပါတယ်၊ လိုအပ်ရင် ဓာတ်မှန်ရိုက်ရပါတယ်။

 

ခွေးတွေမှာ cauda equina syndrome ဖြစ်တာ‌သေချာပြီဆိုရင်‌တော့ အာရုံကြောတွေအပေါ်  ဖိအားသက်‌ရောက်နေမှုကို သက်သာသွားစေတဲ့ ခွဲစိတ်မှုကိုလုပ်ရပါတယ်။ ခွဲစိတ်မှုအတွင်းမှာ ပေါက်ပြဲကျွံထွက်နေတဲ့ ကြောရိုးအဆစ်ကြားက ကူရှင်အပြားကိုဖယ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် ကျောရိုးကိုတည်ငြိမ်‌အောင်လုပ်‌ပေးခြင်းလို ခွဲစိတ်မှုမျိုးတွေလုပ်ရလေ့ရှိပါတယ်။

 

 

 

ခွေးကြောင်များ ဆီးခဏခဏသွားခြင်း၊ အိမ်အတွင်းဆီးသွားခြင်း(Detrusor hyperreflexia)

ခွေးကြောင်တွေမှာဖြစ်ပွားတဲ့ Detrusor hyperreflexia ရောဂါရဲ့လက္ခဏာတွေကတော့ မကြာခဏဆီးသွားခြင်း ဆီးထဲသွေးပါခြင်းတို့ဖြစ်တတ်ပါတယ်။  ဆီးသွားချင်စိတ်ရုတ်တရက် ပြင်းပြစွာဖြစ်တတ်တဲ့အတွက်အချိန်မီ အပြင်ထွက်ဖို့ကြိုးစားတတ်ပါတယ် ၊ ဆီးသွားချင်စိတ်ရုတ်တရက် ပြင်းပြလွန်းလို့ ချက်ချင်းထွက်ဖို့ အချိန်မရတော့တဲ့အခါ အိမ်ထဲမှာဆီးသွားတာမျိုးဖြစ်တတ်ပါတယ်။

ခွေးနှင့်ကြောင်တွေရဲ့ ဆီးအိမ်ထဲမှာ Detrusor လို့ခေါ်တဲ့ ဆီးညှစ်ကြွက်သားတွေရှိပါတယ်၊ အဲဒီကြွက်သားတွေက ဆီးအိမ်ကိုကျုံ့စေပြီး ဆီးသွားအောင်လုပ်ဆောင်ပေးတာဖြစ်ပါတယ်။ Detrusor hyperreflexia ဆိုတဲ့ဝေဒနာကတော့၊ Detrusor ဆီးညှစ်ကြွက်သား‌တွေဟာ အလကားနေရင်းအလိုအလျှောက် ကျုံ့ကျုံ့နေတဲ့အတွက် မကြာခဏဆီးသွားခြင်း ဆီးကိုမထိမ်းနိုင်ခြင်းစတဲ့ပြသနာတွေဖြစ်လာတတ်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့်မို့ ခွေးကြောင်တွေရဲ့ ဆီးအိမ်ထဲက Detrusor ဆီးညှစ်ကြွက်သားတွေ လွန်ကဲစွာလှုပ်ရှားပြီး ဆီးကိုမထိမ်းနိုင်တဲ့လက္ခဏာရပ်ကို Detrusor hyperreflexia ရောဂါလို့ခေါ်ပါတယ်။

ဒီလိုဖြစ်လာရခြင်းဟာ ဆီးလမ်းကြောင်းအတွင်း ပိုးဝင်ခြင်းအပါအဝင် အခြားအကြောင်းအမျိုးမျိုး ကြောင့်ဖြစ်တတ်ပါတယ်၊ ဆီးလမ်းကြောင်းထဲကိုပိုးဝင်တဲ့အခါ ရောဂါပိုးတွေဟာ Detrusor ကြွက်သားကို နှောင့်ယှက်တဲ့အတွက် ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ဆီးအိမ်ကျုံ့မှုကိုဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်၊ ဆီးအိမ်ထဲမှာကျောက်တည်တဲ့အခါ ဆီးအိမ်ယားယံခြင်းနဲ့ ဆီးအိမ်ယောင်ရမ်းခြင်းတို့ဖြစ်စေပြီး မကြာခဏကြုံ့တာမျိုးဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။

ကျောရိုးမှာအကျိတ်တွေပေါ်လာတာဖြစ်စေ   ကျောရိုးထိခိုက်ပျက်စီးတဲ့အခါမှာဖြစ်စေ အာရုံကြောတွေလည်းပျက်စီးတဲ့အတွက် ဆီးအိမ်ဆီကိုအာရုံကြောထောက်ပံ့မှု အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေပါတယ် ၊ အဲဒီအခါမျိုးမှာ  ဆီးအိမ်ကြွက်သား‌တွေရဲ့ ပုံမှန်ထိန်းချုပ်နိုင်မှုကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ပြီး Detrusor hyperreflexia လက္ခဏာတွေဖြစ်ပေါ်လာတတ်ပါတယ်။

တစ်ခါတရံ Detrusor hyperreflexia လက္ခဏာတွေပြသနေပေမယ့် ဘာကြောင့်ဖြစ်တယ်ဆိုတာ အတိအကျ မသိနိုင်‌သေးတဲ့အခါမှာ ဒီရောဂါကို  idiopathic detrusor hyperreflexia လို့ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုံးလေ့ရှိကြပါတယ်။

မိမိရဲ့ခွေးကြောင်ဟာ Detrusor hyperreflexia ဖြစ်နေတာလို့သံသယရှိရင်၊ ရောဂါကိုတိတိကျကျရှာဖွေဖို့အတွက် တိရစ္ဆာန်‌ရောဂါကုဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်သင့်ပါတယ် တိရစ္ဆာန်‌ရောဂါကုဆရာဝန်အ‌နေနဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးခြင်းအပြင် ဆီးစစ်ခြင်း၊ ဆီးအိမ်ကိုဓါတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (X-rays၊ ultrasound) အခြေအနေပေးပါက cystoscopy ကဲ့သို့ ရောဂါရှာဖွေမှုတွေကိုအကြံပြုနိုင်ပါတယ်။

ဒီရောဂါကိုကုသတဲ့အခါ Detrusor ဆီးညှစ်ကြွက်သားတွေကို ပြေလျော့စေတဲ့ ဆေးဝါး‌တွေ၊ ပိုးဝင်ခြင်းကိုဖြေရှင်းပေးတဲ့ ဆေးဝါး‌တွေအပြင် ရောဂါလက္ခဏာတွေသက်သာစေတဲ့ဆေးဝါး‌တွေနဲ့ ကုသ‌ပေး‌လေ့ရှိကြပါတယ်။

အစာအိမ်အချဉ်ပေါက်ခြင်း၊ အစာအိမ်ယောင်ယမ်းခြင်း၊ အစာအိမ်အနာနှင့် H2 blockers ဆေးများ

စားလိုက်တဲ့အစာတွေကို အစာချေအင်ဇိုင်းတွေကချေဖျက်တဲ့အခါ ဟိုက်ဒြိုကလိုရစ်အက်စစ်ဟာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပါတယ်၊ အဲဒီဟိုက်ဒြိုကလိုရစ်အက်စစ် ဘယ်လိုဖြစ်ပေါ်လာသလဲဆိုတာကစိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းပါတယ်၊

နောက်ထပ်အ‌ရေးပါတဲ့အရာက အစာအိမ်အတွင်းပိုင်းက ဆဲလ်တစ်ချို့ရဲ့မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာရှိတဲ့ ပရိုတင်းဓာတ်တွေပါပဲ၊ ဒီပရိုတင်းတွေဟာလည်း အက်ဆစ်ထုတ်လုပ်မှုဖြစ်စဉ်မှာအရေးပါပါတယ်။  

အစာအိမ်ထဲကို အစားအစာတွေရောက်လာတဲ့အခါ အစာအိမ်အတွင်းနံရံကဆဲလ်တွေဟာ အစာတွေရဲ့လှုံ့ဆော်မှုကြောင့် Gastrin ဟိုမုန်းကို ထုတ်လွှတ်လိုက်ပါတယ်၊ Gastrin ဟိုမုန်းရဲ့ထပ်မံလှုံ့ဆော်မှုကြောင့်  အစာအိမ်အတွင်းနံရံမှာရှိတဲ့ဆဲလ်တွေကနေ Histamine တွေအများကြီးထွက်လာပါတယ် ၊ Histamine တွေဟာ အစာအိမ်အတွင်းသားပိုင်းမှာရှိတဲ့ ဆဲလ်တွေရဲ့ မျက်နှာပြင်ပေါ်က H2 receptors နဲ့သွားပေါင်းပါတယ်၊ အဲဒီနောက် H2 receptor ရဲ့လုပ်ဆောင်မှုကြောင့် ဇီဝကမ္မဖြစ်စဥ်အချို့ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေပြီး နောက်ဆုံးမှာ အစာအိမ်နံရံပေါ်ကဆဲလ်တွေကနေ ဟိုက်ဒရိုကလိုရစ်အက်ဆစ် (HCl) ထွက်လာစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် Histamine တွေရဲ့ နှိုးဆွခြင်းဟာ အက်ဆစ်ထွက်လာခြင်းဖြစ်စဥ်မှာ အရေးပါတယ်ဆိုတာထင်ရှားပါတယ်။

H2 blockers လို့ခေါ်တဲ့ဆေးတွေကတော့ အက်ဆစ်‌တွေထွက်လာအောင်လှုံ့ဆော်ပေးတဲ့ Histamine တွေနဲ့ H2 receptor ပရိုတင်းတွေ ပေါင်းစပ်ခြင်းမပြုနိုင်အောင်တားဆီး‌ပေးခြင်းအားဖြင့် အက်ဆစ်ထုတ်လုပ်မှုကို နည်းပါးသွားအောင်လုပ်ဆောင်ပေးတာဖြစ်ပါတယ်၊  

တိရစ္ဆာန်ဆေးပညာမှာ အစာအိမ်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေဖြစ်တဲ့ အန်ခြင်း ၊ အစာစားနည်းခြင်း ၊ ဝမ်းဗိုက်နာခြင်း ၊ ဝမ်းလျှောဝမ်းပျက်ဖြစ်ခြင်းနဲ့ ပိန်ချုံးချည့်နဲ့လာခြင်းစတဲ့ရောဂါလက္ခဏာ တွေကိုသက်သာစေဖို့အတွက်  H2 blockers ဆေးတွေကိုသုံးကြပါတယ်၊ ဒီဆေးတွေကို ‌ဆေးဆိုင်‌တွေမှာအလွယ်တကူဝယ်လို့ရပါတယ်။  H2 blockers အုပ်စုဝင်ဆေးတွေဟာ ယေဘုယျအားဖြင့် အန္တရာယ်သိပ်မရှိဘူးလို့ ယူဆထားကြပေမယ့် အတူတူတိုက်ကျွေးတဲ့ဆေးတွေနဲ့ဓါတ်ပြုနိုင်တဲ့အတွက် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေဖြစ်တတ်ပါတယ်။  H2 blockers တွေကို ဘေးကင်းစွာအသုံးပြုဖို့အတွက် အသုံးမပြုမီကျွမ်းကျင်သူနဲ့တိုင်ပင်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။

H2 blockers တွေကို H2 receptor antagonists သို့မဟုတ် H2 antagonists လို့လည်းခေါ်ကြပါ‌သေးတယ်၊ ဒီအုပ်စုဝင်ဆေးတွေထဲမှာ Cimetidine , Ranitidine , Famotidine နဲ့ Nizatidine  တို့ဟာထင်ရှားပါတယ်။

နှလုံးအတွင်း သွေးနောက်ပြန်စီးဆင်းခြင်း(Mitral insufficiency)

 

နှလုံးအောက်ဖက်အခန်းတွေဟာ သူတို့ဆီရောက်လာတဲ့ သွေးတွေကို အဆုပ်အပါအဝင်ခန္တာကိုယ်အနှံ့ကိုပို့လွှတ်ဖို့အတွက် အမြဲမပြတ်ညှစ်ထုတ်ပေးနေရတာဖြစ်ပါတယ်

အဲလိုညှစ်ထုတ်ပေးနေရာမှာ အောက်အခန်းကသွေးတွေဟာရှေ့ကိုတစ်ချို့တစ်ဝက်သာသွားနိုင်ပြီး တစ်ချို့တစ်ဝက်က နှလုံးရဲ့ အပေါ်အခန်းဆီကို နောက်ပြန်စီး နေတတ်ပါတယ် အဲလိုဖြစ်တာကို နှလုံးအတွင်း သွေးနောက်ပြန်စီးဆင်းခြင်း(Mitral insufficiency)လို့ခေါ်ပါတယ်၊

အဲလိုဖြစ်နေရတာက သွေးတွေကိုလက်ခံတဲ့အပေါ်ခန်းတွေနဲ့ သွေးတွေကိုပို့လွှတ်‌ပေးတဲ့အောက်အခန်း‌တွေကြားမှာရှိတဲ့ အဖွင့်အပိတ်ဘား(Mitral valv)က ကြီးမားလွန်းပြီးကျွံထွက်နေလို့ဖြစ်စေ အဲဒီဘားက ကောင်းကောင်းမဖွံ့ဖြိုးပဲ သေးငယ်နေလို့ဖြစ်စေ အပေါ်ခန်းနဲ့အောက်ခန်းဆက်သွယ်တဲ့ အပေါက်မလုံလို့ဖြစ်ပါတယ်၊ နှလုံးထဲမှာ သွေးနောက်ပြန်စီးနေရင် ချောင်းဆိုတာ၊ အသက်ရှူကြပ်တာ၊ ဂဏှာမငြိမ်ဖြစ်တာ၊ အမောမခံနိုင်တာနဲ့ ပိန်ချုံးချည့်နဲ့လာတဲ့လက္ခဏာမျိုးတွေဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။

နှလုံးသွေးပေါက်မလုံတဲ့အထိဖြစ်လာရတဲ့အကြောင်းရင်းတွေများစွာရှိပါတယ်၊ လေးဖက်နာပိုးကြောင့်ဖြစ်တဲ့နှလုံးရောဂါ (Rheumatic Heart Disease)နဲ့ Streptococcal ပိုးကြောင့်ဖြစ်တဲ့ လေးဖက်နာရောဂါ(Rheumatic fever) ရောဂါတွေမှာ နှလုံးအဆို့ရှင်တွေ ပျက်စီးသွားတတ်ပါတယ်။

ကူးစက်တတ်တဲ့နှလုံးကြွက်သားယောင်ယမ်းရောဂါ (Endocarditis)ဖြစ်ပွားတဲ့အခါ နှလုံးအဆို့ရှင်များ အပါအဝင် နှလုံးအတွင်းပိုင်းကို ရောဂါပိုး‌တွေ‌ရောက်ရှိလာပါတယ်၊ အဲဒီ ရောဂါပိုး‌တွေ‌ဟာ နှလုံးအဆို့‌ရှင်တွေကို အားနည်းစေတဲ့အတွက် သွေးနောက်ပြန်စီးဆင်းခြင်းဖြစ်စေပါတယ်။

မွေးရာပါနှလုံးအဆို့ရှင်ကွဲခြင်း သို့မဟုတ် အဆို့ရှင်ရဲ့အနီးမှာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အပေါက်တွေပါလာခြင်းကြောင့်လည်း နှလုံးအတွင်းသွေးနောက်ပြန်စီးဆင်းခြင်း(regurgitation) ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

နှလုံးမှာအနာဖြစ်(Myocardial Infarction)တဲ့အခါ အပေါ်ခန်းနဲ့အောက်ခန်းကိုခြားပေးထားတဲ့အဆို့ရှင်ဘား(mitral valve ) အပါအဝင် နှလုံးကြွက်သားတွေရဲ့ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံကို ပျက်စီးစေနိုင်တဲ့အပြင် အဆို့ရှင်(mitral valve )ကိုဆွဲထားတဲ့ chordae tendineae ဆိုတဲ့အရွတ်ငယ်ထိခိုက်ပျက်စီးသွားရင်လည်း နှလုံးအတွင်းသွေးနောက်ပြန်စီးဆင်းခြင်း(regurgitation) ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

နှလုံးကြွက်သားတွေအားနည်းရာကနေ ပျော့ဖတ်ပြီးဆန့်ထွက်လာခြင်း (Dilated Cardiomyopathy) ဖြစ်တဲ့အခါ နှလုံးအခန်းတွေ ကျယ်လာတဲ့အတွက် နှလုံးအပေါ်ခန်းနဲ့အောက်ခန်းကိုခြားပေးထားတဲ့အဆို့ရှင်ဘား(mitral valve )ဟာ ကောင်းကောင်းပိတ်နိုင်မှာမဟုတ်‌တော့ပါဘူး။

နောက်ထပ်အဖြစ်များတာက အသက်အရွယ်နဲ့ဆိုင်ပါတယ် ၊ အသက်ကြီးလာတာနဲ့အမျှ နှလုံးအပေါ်ခန်းနဲ့အောက်ခန်းကိုခြားပေးထားတဲ့အဆို့ရှင်ဘား(mitral valve )တွေဟာ ထူထဲမာ‌ကြောပြီး တည်ဆောက်ပုံယိုယွင်းလာတတ်ပါတယ်။ အဒီအခါ အဆို့ရှင်ရဲ့ လုံအောင်ပိတ်နိုင်မှုကို ထိခိုက်စေတဲ့အတွက် သွေးပေါက်မလုံတာဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။

နှလုံးထဲမှာသွေးနောက်ပြန်စီးတာဟာ ဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းရင်းနဲ့ အဆို့ရှင်ရဲ့အနေအထားပေါ်မူတည်ပြီး အပျော့စားပုံစံကနေ ပြင်းထန်တဲ့ပုံစံအထိ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

ဒီလိုဖြစ်တာကိုကုသတဲ့အခါ ပြင်းထန်မှုနဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေပေါ်မူတည်ပြီး နှလုံးပေါ်ကိုအကျိုးသက်ရောက်တဲ့ဆေးဝါးတွေနဲ့ကုသတာမျိုးရှိသလို တိုးတက်ပြည့်စုံပြီး ငွေကြေးချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံတွေမှာဆိုရင် အဆို့ရှင်ကိုပြုပြင်တာ သို့မဟုတ် အဆို့ရှင်ကိုအစားထိုးတာမျိုးလို ခွဲစိပ်ကုသမှုတွေကိုပြုလုပလေ့ရှိကြပါတယ်။